Veel vragen over nieuw Vlaams stikstofakkoord

Het stikstofakkoord hing al even in de lucht, maar iets voor twee uur vannacht kwam minister-president Jan Jambon met het langverwachte bericht: er is een nieuw stikstofakkoord. Volgens Jambon is akkoord het resultaat van een bijzonder onderhandelingstraject waarbij parlementsleden van de meerderheidsfracties betrokken waren. „Met dit akkoord wordt vermeden dat Vlaanderen in een economisch horrorscenario terechtkomt. We vermijden die gevreesde vergunningenstop, zoals we in Nederland zien. Zo’n vergunningenstop is een ramp voor onze industrie op een moment dat die zich aan het verduurzamen is, maar ook voor de landbouw die terecht om perspectief vraagt.”

(tekst loopt na het kader door)

Juridisch robuust perspectief nodig

Boerenbond reageert terughoudend op het stikstofakkoord dat de Vlaamse regering vandaag gesloten heeft. „Zolang er geen teksten zijn, is het moeilijk om uitspraken te doen over de nieuwe politieke beslissingen”, zegt Lode Ceyssens, voorzitter van Boerenbond. „Maar het is nu al duidelijk dat de opgave voor de landbouwsector zeer groot zal zijn en dat het perspectief waarvan sprake zeer voorwaardelijk is. Wij hebben steeds gesteld dat onze bedrijven al veel inspanningen gedaan hebben en dit willen we blijven doen. Voorwaarde is wel dat er een juridisch robuust perspectief komt voor onze toekomstgerichte bedrijven en voor onze jonge boeren. We zullen de teksten en de vertaling in het decreet dan ook grondig bestuderen en hieraan toetsen.”

Boerenbond ziet wel een aantal positieve evoluties in het akkoord. “Deze zullen nu juridisch robuust verankerd moeten worden zodat ze ook in de praktijk leiden tot rechtszekere vergunningen”, zegt Ceyssens. „Het wegvallen van de verplichte sluiting van de piekbelasters, het schrappen van de onvergunbaarheidsdrempel, de stolp die eraf gaat in het Turnhouts Vennengebied, het opnemen van het extern salderen. Deze evoluties kunnen enkel maar soelaas brengen als de voorwaarden die hierbij opgelegd worden, realistisch zijn én juridisch correct verankerd worden. We horen het engagement om na 2030 te evolueren van een depositiemodel naar een emissiereductiemodel. Voor ons mag dit liever vandaag dan morgen. In december 2022 reikten wij dit voorstel reeds aan.”

Onduidelijkheid

Voor de Boerenbond blijft er op dit moment nog heel veel onduidelijkheid. „Ook over de zaken die op het eerste zicht positief worden voorgesteld”, vindt Lode Ceyssens. „Bovendien blijken er ook problemen die niet opgelost zijn. De nulbemesting blijft voor ons een fundamenteel probleem. Hier was een uitdoofscenario afgesproken, waarop de overheid nu tergkomt. Dit is contractbreuk en wij zullen de rechten van onze leden steeds, hetzij collectief, hetzij individueel verdedigen.”

Verlenging aflopende vergunningen

Boerenbond vraagt met aandrang dat deze week het meest urgente probleem, zijnde de decretale verlenging van aflopende vergunningen gestemd wordt in het Vlaams parlement. „Zodat kmo’s, landbouwbedrijven en industriële sites waarvan de vergunningen aflopen vanaf 1 januari met een decretaal verlengde vergunning kunnen verder werken”, zegt Ceyssens. „De positieve geluiden die vandaag klinken, zullen moeten verankerd worden in een rechtszeker kader dat toekomst geeft aan onze landbouwbedrijven. Een aantal zaken blijven voor ons onaanvaardbaar. Wij zullen de verdere uitwerking van zeer nabij volgen, en hierbij de collectieve en individuele belangen van onze leden blijven verdedigen.”

Ammoniakemissies

Boerenbond heeft er altijd op gehamerd dat de ammoniakemissies sinds 1990 al met vijftig procent zijn afgenomen dankzij inspanningen van de landbouwsector en dat de bedrijven inspanningen willen blijven doen om deze nog verder te verminderen. „Het in rekening brengen van verdere innovatie en emissies die verdwijnen door landbouwers die stoppen, moet leiden tot toekomstperspectief voor de sector van morgen”, zegt Lode Ceyssens. „Het verleden leert ons dat een akkoord maken één ding is, het vertalen in een decreet dat rechtszekerheid biedt, is nog iets anders. Het moet juridisch robuust zijn. Bovendien moet het voor alle betrokken partijen vanaf dag één helder zijn wat het politieke niveau beslist heeft.”

De Raad van State had heel wat opmerkingen. Boerenbond gaat ervan uit dat het nieuwe voorstel van decreet opnieuw wordt voorgelegd bij de raad. „Een auto die niet door de keuring geraakte, moet ook een tweede keer langskomen. De Raad stelde meer dan enkele kritische vragen bij het voorstel van decreet dat in de zomer in het Vlaams parlement werd ingediend. Wij zagen vele van onze eerder gemaakte opmerkingen daarin terug.”

Groene Kring

Bram Van Hecke, nationaal voorzitter van Groene Kring, heeft veel vragen. „Het lijkt erop dat men na drie jaar enkele stappen heeft willen zetten voor jonge boeren, maar er blijft héél veel vaagheid. We zien dat er stappen vooruit gezet zijn. Louter positief kunnen we niet zijn, want er is nog bijzonder veel onduidelijkheid. Groene We zullen pas gerust ademhalen als het beleid effectief juridisch verankerd wordt en het een verschil kan maken op landbouwbedrijven.”

De Groene Kring heeft een belangrijke eis. „Voor jonge boeren is het van groot belang dat er naast een stikstofreductie ook perspectief komt om nog aan landbouw te blijven doen. In dit aangepaste akkoord lijken er voor het eerst principes besproken te zijn die dat perspectief potentieel kunnen bieden aan jonge boeren, maar juichen doen jonge boeren op vandaag allerminst”, zegt Bram Van Hecke. „Het wegnemen van de onvergunbaarheidsdrempel kan, samen met de optie tot extern salderen, voor meer toekomstmogelijkheden voor de landbouw zorgen. Het volledige akkoord zal hoe dan ook een zware impact hebben op de landbouwsector. De concrete uitwerking van deze nieuwe principes zal bepalend zijn voor het uiteindelijke perspectief voor jonge boeren. Als het te rigide of te duur wordt, dan zal er helemaal geen mogelijkheid zijn.”

Vaagheid troef

Momenteel blijft het vaagheid troef voor de Groen Kring. „Over de precieze uitwerking, de doorkijk na 2030 en de impact die het finaal zal hebben op lange termijn worden nog veel vragen gesteld”, zegt Moermans. „Hoewel er hoopvolle principes aanwezig zijn, kunnen we pas tevreden zijn als jonge boeren op het terrein niet meer vastzitten. Daar zijn we nog lang niet”, zegt Bram Van Hecke. Maarten Moermans, ondervoorzitter van Groene Kring vult aan: „Er lijken stappen vooruit gezet te zijn, maar we hebben al veel papier gezien waar weinig daden tegenover stonden. We zullen pas tevreden kunnen zijn als we die daden op het terrein zien en perspectief zo echt zichtbaar wordt.”

Tegenovergestelde effecten

Vanuit de politiek komt ook reactie. Groen-covoorzitter Jeremie Vaneeckhout en fractieleidster Mieke Schauvliege reageren ontgoocheld op de stikstofdeal die de Vlaamse regeringspartijen bereikten. „Er is een deal waar INEOS blij mee zal zijn, maar daar is alles mee gezegd. Deze regering had drie opdrachten: onze natuur veilig stellen, boeren langetermijnperspectief geven en zorgen voor een juridisch waterdicht kader. Maar uit wat we op dit moment weten, lijkt deze regering het tegenovergestelde te gaan doen: ze rijdt onze natuur verder in de prak, draait boeren een zoveelste een rad voor ogen en de kans is groot dat ook deze deal binnen de kortste keren weer vernietigd wordt door het Grondwettelijk Hof.