Boeren en BBB eisen ommezwaai stikstofbeleid na UvA-rapport, ministerie ziet er niks nieuws in

Uit het tweejarig onderzoek van de UvA bij twee melkveestallen blijkt dat 10 procent van de ammoniakstikstof binnen enkele honderden meters van de bron neerslaat. De resterende 90 procent gaat direct naar hogere luchtlagen. Onbekend is of, en op welke afstand het overgrote deel van de ammoniak neerslaat. Het onderzoek maakt de nodige reacties los.

Zinloos

„Dit onderzoek toont aan: het piekbelastersbeleid van het kabinet is zinloos”, zegt Bart Kemp, voorzitter van Agractie. „Wij roepen de Tweede Kamer opnieuw op het stikstofbeleid controversieel te verklaren. Hiermee is de facto het piekbelastersbeleid van de overheid zinloos, omdat op geen enkele wijze kan worden aangetoond of de stikstofdepositie in het dichtstbijzijnde Natura 2000-gebied ook daadwerkelijk daalt door de opkoop van 'piekbelasters'.”

Dit bleek volgens Kemp eveneens recent in Schiermonnikoog waar een vermindering van het aantal dieren met meer dan 40 procent geen meetbaar effect had op de stikstofdepositie op het Friese eiland. „Het grote risico is dat er emissiereductiebeleid volgt zoals ook een aantal stikstofprofessoren bepleiten, waarbij strenge doelstellingen worden opgelegd en steeds moet voldaan worden aan nieuwe best beschikbare technieken (BBT, red). Daar zal iedere boer vervolgens forse kostprijsverhogende gevolgen van ondervinden.”

Feitelijke metingen

LTO Nederland houdt zich in een reactie op de eigen website wat meer op de vlakte. De boerenledenorganisatie pleit voor meer onderzoek. ‘Het onderzoek bevestigt de oproep die LTO al langer herhaalt: het stikstofbeleid moet worden gebaseerd op feitelijke metingen van uitstoot en niet op modellen. Bovendien is meer onderzoek nodig naar de zeer complexe relatie tussen stikstofemissie en stikstofdepositie’, schrijft LTO.

Een groot verschil met Agractie is het standpunt over het huidige stikstofbeleid, dat volgens LTO met extra openstellingen zoals hulp bij verplaatsen, omschakelen of innoveren wel doorgezet kunnen worden. ‘LTO heeft het demissionaire kabinet opgeroepen door te gaan met het uitrollen van de verschillende regelingen die horen bij de piekbelastersaanpak.’

Net als Kemp haalt LTO ook het onderzoek op Schiermonnikoog aan. ‘De twee onderzoeken bevestigen het standpunt van onze organisatie. ‘Alleen met het opkopen van boerenbedrijven gaan we het stikstofprobleem niet oplossen. LTO vraagt al langer om in het beleid ook in te zetten op generieke maatregelen voor andere bronnen zoals de industrie, mobiliteit en scheepvaart. Bovendien laat het onderzoek zien dat de berekende stikstofdeposities van bedrijven, waar in het huidige beleid mee gerekend wordt, niet te gebruiken zijn. Wat LTO betreft kan het niet zo zijn dat er meerdere werkelijkheden bestaan over de werkelijke stikstofemissies en -deposities. Meer metingen en onderzoek zijn dan ook nodig.’

Vrijwillig stoppen

De BoerBurgerBeweging (BBB) ziet niks in het piekbelastersbeleid en ziet in het UvA-onderzoek een bevestiging van dat standpunt. ‘De piekbelastersaanpak treft vanaf nu nog maar een beperkt aantal bedrijven’, schrijft de BBB. ‘Het is zinloos om hier nog mee door te gaan. De stoppersregeling kan verbreed worden zodat bedrijven die graag willen stoppen de mogelijkheid hebben. Maar dat geldt alleen voor vrijwillige stoppers. Gedwongen opkoop is met dit onderzoek in de hand voor weinig bedrijven mogelijk en een instrument waar we snel vanaf moeten. BBB was altijd al tegen onteigening en is dus blij dat dit onderzoek onderstreept dat het een heilloze weg is.’

De BBB vindt het niet terecht dat de focus in het stikstofverhaal vooral op de landbouw ligt. ‘Het Nederlandse beleid richt zich vooral op landbouw: ammoniak uit de landbouw zou neerslaan in natuurgebieden, terwijl stikstof van verkeer en industrie de ‘deken’ in gaat. Zo kan het gebeuren dat een industrieel bedrijf dat naast een Natura 2000-gebied zit en dezelfde uitstoot heeft als 25 melkveebedrijven bij elkaar geen probleem vormt. Dit bedrijf is geen piekbelaster en kan gewoon doorgaan. Een melkveebedrijf op dezelfde locatie moet echter worden opgekocht. Nu blijkt dus dat het onzin is om hierin een onderscheid te maken want ook ammoniak gaat ook vooral de deken in net als stikstof.’

Geen nieuwe conclusie

Het ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit is blij dat het model waar RIVM mee rekent volgens de onderzoekers klopt. Al bevestigen de onderzoekers aan Agrio ook dat het lastig is om de droge depositie te meten. ‘Het is fijn dat ook dit onderzoek bevestigt dat de gehanteerde methodiek van het RIVM deugt en dat de cijfers kloppen’, laat een woordvoerder van minister Christianne van der Wal weten. ‘Ons beleid is deels gebaseerd op de rekenkundige basis van het RIVM. Die uitgangspunten worden met dit onderzoek bevestigd.’

Volgens het ministerie gaat het RIVM er al vanuit dat slechts een beperkt deel van de stikstofuitstoot dicht bij de bron neerkomt en dat het overgrote deel van de uitstoot over grotere afstanden getransporteerd wordt. ‘Dat lijkt dus geen nieuwe conclusie te zijn. Het feit dat het grootste deel van de ammoniak in ‘de stikstofdeken’ terecht komt, maakt het reduceren van die emissie niet minder nuttig. Het blijft nodig om ammoniakemissies terug te dringen en op die manier de totale stikstofbelasting op Nederlandse natuur te verminderen. Het kabinet heeft ervoor gekozen om de doelgroep van de aanpak piekbelasting te vergroten en ook regelingen uit te werken die het mogelijk maken om te extensiveren, om te schakelen, te verplaatsen en te innoveren.’

Deuk in stikstofdeken

Daarmee doelt het ministerie van LNV op de 3.000 bedrijven die in aanmerking komen voor de regelingen LBV en LBV+. ‘De aanpak is dus gericht is op de grootste depositiebijdragen en is gebaseerd op berekeningen en modellen van RIVM. Die modelberekeningen worden met dit onderzoek bevestigd. Hiermee werkt de aanpak dus juist ook aan een deuk in de stikstofdeken. Daarbij geldt dat hoe dichter een ondernemer bij een natuurgebied zit, hoe groter de kans is dat aan de drempelwaarde wordt voldaan.’