Embryoselectie is langetermijnoplossing voor eendagshaantjes

Wil Stutterheim is mede-founder van de agritech scale-up In Ovo uit Leiden. Met zijn studiemaat Wouter Bruins werkt hij al meer dan 10 jaar aan het probleem van eendagshaantjes. Stutterheim en Bruins nemen hun studievraagstuk mee naar de sector en beginnen In Ovo. Hun doel: het voorkomen van het doden van haantjes.

Bij Het Anker in Ochten staat de uiterst moderne selectiemachine Ella. In een grote en schone ruimte naast het voorbroedlokaal worden de eieren op de negende dag op ingenieuze wijze via transportbanden door de machine geleid, waarbij snel en doeltreffend embryoselectie plaatsvindt. Een naald haalt door een gat van slechts 2 millimeter in de schaal van het ei een kleine hoeveelheid vocht uit het ei, en analyseert deze op geslacht door de aanwezigheid van een klein molecuul te meten. Daarna wordt het gat in de eieren gedicht en de heneieren worden na selectie weer teruggeplaatst in de broedmachines.

Universiteit Leiden

‘Aan de realisatie van deze machine gaat jarenlang onderzoek vooraf. In de jaren 80 werd er al gesproken over embryoselectie. Eerst werd gekeken naar het meten van hormonen of DNA, later werd ook genetische modificatie onderzocht. Technisch wel interessant, maar moeilijk toepasbaar in de voedselketen. Het zette ons wel aan het denken en we zijn gaan onderzoeken hoe het anders kon. Onze aanname was, dat er nog veel meer biomarkers te vinden zouden zijn. En dat bleek te kloppen’, aldus Stutterheim, die Biomedische Wetenschappen studeerde aan de Universiteit van Leiden.

In Ovo en Het Anker vinden elkaar vroegtijdig in de zoektocht naar het eendagshaantjes probleem, en werken inmiddels al jaren samen. ‘Een verbod op het doden van eendagshaantjes komt steeds dichterbij. In Duitsland is het al in de wet vastgelegd en in Nederland staat het onderwerp ook op de politieke agenda. We zijn dan ook blij met de samenwerking met In Ovo en sinds 2020 staat de machine in ons bedrijf’, stelt Rinie Vroegindeweij van Het Anker.

Praktijkrijp

Embryoselectie biedt de nodige voordelen ten opzichte van het opfokken van broederhanen. Vroegindeweij: ‘Een broederhaan heeft een hoge milieu-foodprint. Zeker belangrijk met de huidige stikstofproblematiek en hoge voerkosten. Door aan embryoselectie te doen is de milieu-impact van eiren een stuk minder. Daarnaast heeft embryoselectie het in zich om op termijn significant voordeliger te zijn dan broederhaanopfok’.

Maar het kan volgens Vroegindeweij nog beter. ‘Samen met In Ovo ontwikkelen we de machine door. We vragen om geduld bij afnemers en overheid. Wat op laboratoriumschaal relatief eenvoudig lijkt, blijkt in de praktijk behoorlijk wat haken en ogen te hebben. Ook de complexiteit van het selectieproces willen we verbeteren.’

Stutterheim vult aan: ‘Uiteindelijk gaat de markt vragen om OKT-eieren. Het is naïef om te denken dat er geen verbod komt’. Vroegindeweij tot slot: ‘Wat ons betreft is de innovatieve oplossing van In Ovo, Ella, praktijkrijp. We kunnen op dit moment koppels van ruim 40.000 henkuikers per week maken’.