'Milieuschade landbouw komt mede door consument'

‘De voedselprijzen droegen bij aan de toename van de inflatie. Brood, kaas en kwark leverden de grootste bijdrage aan de inflatiestijging. Toch betaalt de Nederlandse consument te weinig voor landbouwproducten. Als we willen dat de boer aan de milieueisen voldoet, moet de consument bereid zijn om meer te betalen in de supermarkt.’

Herkomst

Het gros van de Nederlandse consumenten is niet bezig met de herkomst van producten, vervolgt Hordijk zijn betoog. ‘In de supermarkt vind je tientallen soorten yoghurt in verschillende verpakkingen en de meeste mensen kiezen dan automatisch voor de goedkoopste optie. Want het idee leeft dat er een overschot van deze producten is.’

Sancties boeren

Hordijk schetst ook de spagaat waarin de boer zich bevindt. ‘De overheid legt allerlei sancties op aan de boeren: stikstof- en CO2-uitstoot moeten omlaag, dierenwelzijn moet op orde zijn en biodiversiteit is belangrijk. Maar de Nederlandse boer kan niet én rekening houden met eventuele milieuschade, en daarnaast ook nog zo efficiënt en goedkoop mogelijk produceren. De marges op het verdienmodel van de meeste boeren en telers zijn echt minimaal.’

Doodnormaal

De Nederlandse consument vindt het doodnormaal om te ontbijten met een bakje yoghurt en in de middag een boterham met kaas te eten, constateert Hordijk. ‘Diezelfde Nederlander wil dat het stikstofprobleem wordt opgelost en vindt het belangrijk dat dieren in stallen zo goed mogelijk behandeld worden. Maar als diezelfde persoon keer op keer voor het goedkoopste product in de supermarkt kiest, verdient de boer daar niks aan en kan zijn producten niet duurzamer gaan produceren.’

Supermarkten zitten klem

Ook supermarkten zitten klem volgens Hordijk. ‘Zij bieden allerlei biologische en duurzaam geproduceerde producten aan. Denk bijvoorbeeld aan eieren van kippen die gevoerd zijn met oud brood dat we zelf hebben weggegooid. In plaats van kippen die gevoerd zijn met super efficiënt voer dat deels uit Brazilië komt, en waar regenwoud voor is gekapt en daardoor voor CO2-uitstoot zorgt.’ Maar duurzaam geproduceerd voedsel is ook duurder, stelt Hordijk. ‘De consument wil graag het milieuvriendelijke product, maar wil daar vaak niet extra voor betalen. Vaak ook omdat het simpelweg ontbreekt aan deze bewustwording.’

Keten onder druk

Volgens Hordijk staat de hele keten door deze houding van de consument onder druk. ‘Boeren kijken naar de retailers, maar die zetten druk op de prijzen en concurreren met elkaar. Nederlandse consumenten lijken het verband tussen prijs en kosten voor milieuvriendelijkheid niet te zien. Intussen moeten boeren aan steeds strengere milieueisen voldoen en dat wordt hen heel erg lastig gemaakt.’

Bewustwording

Voor een oplossing van dit probleem moeten consumenten volgens Hordijk meer bewust worden van de herkomst van hun voedsel. En wat de impact is van de keuzes die ze maken. ‘De oplossing van bijvoorbeeld het stikstofprobleem ligt deels in hun handen. Vermoedelijk weten veel mensen dit niet.’

Oplossing

Hordijk besluit dat het om een complex probleem gaat, dat volgens hem alleen opgelost kan worden door meer transparantie op de milieu-impact van voedsel. ‘Bijvoorbeeld door informatie op de verpakking, of prijzen waarin het milieueffect verwerkt is. En tegelijkertijd moeten we met elkaar werken aan verdere bewustwording van consumenten. Het is heel goed mogelijk om nog grote stappen te zetten in de voedselketen voor wat betreft impact op het milieu. Maar dat lukt niet met onbewuste consumenten die voedsel alleen afrekenen op basis van de prijs.’