Kamer debatteert over inkomenseffecten en ambitieniveau NSP
Verschillende Kamerleden hadden gevraagd naar het effect van het NSP op het inkomen van de boer. Vooral de lagere hectarepremie leverde vragen op. „Een derde van de boereninkomens zit al onder het minimumloon“, stelde Van der Plas, „en dan valt voor hen ook nog een deel van de inkomenssteun weg.“ Zij vroeg van de minister een garantie dat het GLB-geld dat uit de eerste pijler, de directe inkomenssteun, wordt overgeheveld naar de tweede pijler, in ieder geval weer op het boerenerf terechtkomt. Ook bijvoorbeeld Derk Boswijk (CDA) en Thom van Campen (VVD) stelden dat het geld in de tweede pijler weer op het boerenerf terecht moet komen.
Derk-Jan Eppink (JA21) was daar niet helemaal voor te porren. Een motie waarin hij vroeg om te zorgen dat het platteland leefbaar blijft, was de dag voor het debat door de Tweede Kamer aangenomen; hij vroeg de minister nu hoe ze dat via het NSP zou verzorgen.
Niet ambitieus genoeg
Sandra Beckerman (SP) erkende dat een derde van de boeren onder de minimumloongrens zit, maar signaleerde ook dat een derde meer dan twee keer modaal verdient. Zij vroeg zich af of die bedrijven dan ook de volledige hectarepremie moeten ontvangen, en of die premie niet eerlijker verdeeld moet worden.
Andere partijen vonden het NSP niet ambitieus genoeg inzetten op vergroening. In de komende vijf jaar wordt 30 procent van het geld uit de eerste pijler (directe inkomensondersteuning) verschoven naar de tweede pijler (plattelandsontwikkeling). Voor bijvoorbeeld GroenLinks, Volt, de PvdA en de PvdD gaat dat niet snel genoeg; zij pleiten ervoor om dat percentage meteen bij aanvang van het nieuwe GLB te verschuiven. En volgens Laura Bromet (GroenLinks) moet Nederland vervolgens aansturen op het volledig afschaffen van de hectarepremie in 2028.
Voedselzekerheid ook een publiek doel
Maar voedselzekerheid en voedselveiligheid zijn net zo goed publieke doelen als biodiversiteit of klimaat, antwoordde minister Schouten, en het is dus zeker te verdedigen dat de overheid die doelen financieel ondersteunt.
„Wat boeren doen, het produceren van voedsel, is heel belangrijk“, stelde zij. „En daar blijven we oog voor houden. Maar tegelijk liggen er grote opgaven in de landbouw, en er is een grote transitie nodig. En daar is dit NSP ook voor, dat boeren die mee willen met die verandering, ondersteund worden. En dat is niet alleen financieel ondersteund, maar ook met kennis, met samenwerkingsverbanden. Maar er zal in de toekomst een ander verdienmodel komen.“
Eppink had gewaarschuwd dat het NSP niet moet leiden tot een situatie waarin de overheid alles voorschrijft, en boeren geen keuzes hebben. Maar die keuzes blijven boeren houden, stelde de minister. Met het nieuwe NSP worden sommige keuzes echter aantrekkelijker dan ze nu zijn, en andere worden minder interessant.
Landbouwmachines
Boswijk vroeg ook om in het NSP de mogelijkheid te geven om landbouwwerktuigen aan te schaffen, zoals machines voor precisielandbouw, waarmee vergroeningsdoelen kunnen worden bereikt „Akkerbouwers vertellen mij dat ze weinig vertrouwen hebben in subsidies op teelten, omdat die kunnen worden stopgezet“, vertelde hij.
Volgens minister Schouten is die mogelijkheid er in het NSP. Onder andere in de ecoregelingen, maar ook vanuit de tweede pijler zal er een subsidie komen voor dit soort investeringen.
Desondanks wil Boswijk daar een motie voor indienen. Ook andere partijen waren dat van plan, daarom is een plenair debat aangevraagd (moties kunnen enkel in een plenair debat worden ingediend).
Kalender
Dat debat zal dan volgende week moeten plaatsvinden, voor het kerstreces, en die week zal ook over de moties moeten worden gestemd, willen die nog worden meegenomen in het NSP. Want Nederland moet voor het einde van het jaar zijn NSP indienen bij de Europese Commissie. Die zal dan rond maart volgend jaar een appreciatie geven van het plan, waarin ze duiden of Nederland daarmee de Europese doelen haalt, of dat het nog zaken moet bijstellen, willen Nederlandse boeren in aanmerking komen voor GLB-subsidie.
