Toekomstvisie Agractie: 'Overheid en keten staan garant voor boereninkomen'

Doorgaan op de huidige weg kan niet, stelt Agractie. Veel bedrijven kunnen dan het hoofd niet boven water houden. En dus zullen de overheid en de keten, maar ook de boeren zelf, stappen moeten zetten.

Een van de grootste problemen is het feit dat, vanwege allerlei wettelijke regels, boeren meer kosten moeten maken dan ze terug kunnen verdienen. Bovendien veranderen die regels sneller dan de terugverdientijd van de investeringen die boeren moeten maken om aan die regels te voldoen. Agractie wil daarom dat de overheid zorgt voor een stabiel stelsel van regels, met regels die niet vaker dan eens in de tien jaar veranderen, en voor een vergoeding voor de maatschappelijke diensten die een boer levert. Deze vergoeding zou minstens gelijk moeten zijn aan een modaal inkomen.

Zolang dat niet lukt, zou er als tussenvorm een systeem moeten komen, waarin boeren volgens een puntenschaal worden beloond voor de maatschappelijke diensten die ze leveren. „Poen voor elk punt”, vertelde Eric Luiten tijdens de presentatie van het idee.
Daarnaast pleit de organisatie voor een gedragscode in de keten, waarin afnemers een faire, minstens kostendekkende, prijs garanderen voor de producten die ze van boeren afnemen.

Grondbank

Tenslotte moet Nederland zuiniger zijn op zijn landbouwgronden. „De Noordwest-Europese delta is een gebied dat heel geschikt is voor het produceren van voedsel”, stelde Sjoerd Mensonides. Hij gaf als voorbeeld de kwaliteit van de Nederlandse pootaardappelen, die in de hele wereld worden afgezet. Op die grond moet Nederland zuinig zijn. Agractie pleit daarom voor het aanleggen van een agrarische hoofdstructuur (AHS), waar de focus ligt op de landbouw. Maar de organisatie wil nog geen uitspraken doen over welke gebieden binnen die AHS komen te liggen, en welke daarbuiten. Daarvoor is het volgens hen nu nog te vroeg.

Daarnaast pleit Agractie ervoor dat de overheid een grondbank instelt en zo de regie neemt op grondgebruik. In de visie van Agractie verpacht de overheid de gronden die ze in haar beheer heeft, tegen een lagere dan marktconforme prijs aan de boeren, tegen voorwaarden die een duurzame productie garanderen. Het levert volgens Bart Kemp enkel voordelen op; het geeft jonge boeren perspectief, het zorgt voor een stabielere kapitaalstructuur van bedrijven en het is een stabiele manier om agrarische en maatschappelijke doelen te realiseren.

Marktwerking

Directeur Marc Jansen van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de belangenbehartiger van de supermarkten, was in een eerste reactie wat zuinig over de voorgestelde gedragscode. „Voedsel heeft ook te maken met de wetten van de markt”, vertelde hij. Hij zegde toe te werken aan een verbetering van de rol van boeren in de keten, maar wilde niet zo ver gaan om akkoord te gaan met een gedragscode die boeren garandeert dat hun kostprijs wordt gedekt.

Dat kan tot problemen leiden voor de niet-grondgebonden sectoren. De basisvergoeding die Agractie voorstelt, is gebaseerd op het leveren van maatschappelijke diensten die vooral bij de grondgebonden sectoren ligt; zaken als het vergroten van de biodiversiteit en het onderhouden van het landschap. Die basisvergoeding werkt dus niet voor de intensieve veehouderij, legde Bart Kemp uit. Die zal het inkomen vooral moeten halen uit een faire prijs, die in de gedragscode voor de keten wordt vastgelegd.