Langdurige bescherming tegen Salmonella

Pluimvee is inderdaad een belangrijke infectiebron van Salmonella bij de mens, maar op basis van de monitoringsgegevens van het RIVM kan gesteld worden dat de pluimveeketen tot zover veel heeft bereikt op het gebied van Salmonellabestrijding. In Europa geldt vanaf 2003 een officieel bestrijdingsprogramma om de overdracht van Salmonella op de mens tegen te gaan.

Op bedrijfsniveau gaat vaccinatie hand-in-hand met het volgen van strikte biosecurity-en bedrijfshygiëneprotocollen. Alleen een combinatie zorgt voor een succesvolle Salmonellabestrijding

Salmonellabestrijding bestaat uit de volgende speerpunten:

1. Besmetting voorkomen door strikte biosecurity- en bedrijfshygiëneprotocollen te volgen
2. Weerstand van kippen verhogen tegen Salmonella met vaccinatie
3. Verdere verspreiding van Salmonella na besmetting voorkomen

Vaccinatie tegen Salmonella

Een vaccinatie stimuleert de afweer van een kip, waardoor gevaccineerde kippen uiteindelijk meer weerstand kunnen bieden tegen Salmonella. Als de biosecurity- en bedrijfshygiëneprotocollen op een bepaald moment niet nauw gevolgd zijn waardoor de kans op infectie verhoogd is, kan een vaccinatie zorgen voor een hogere drempel voor Salmonellabacteriën om aan te kunnen slaan. Daarnaast verkleint of verhindert deze drempel de kans op de verspreiding van Salmonellabacteriën binnen een koppel.

Tijdens opfok

Moederdieren (en leghennen) worden tijdens de opfokperiode meerdere malen gevaccineerd. Hiervoor zijn levende en geïnactiveerde Salmonellavaccins beschikbaar. Door het boosteren van een vaccinatie neemt de weerstand toe en blijft deze langer aanwezig. Met name na toediening van geïnactiveerde Salmonellavaccins wordt een hoge hoeveelheid antistoffen (antistoftiters) teruggevonden in het bloed. Deze antistoffen van moederdieren worden doorgegeven via het broedei naar kuikens en dragen bij aan de bescherming tegen Salmonella-infecties gedurende de eerste weken na uitkomst³.

Er zijn vaccins beschikbaar met een werkzaamheid tegen een of meerdere van de volgende bestreden zoönotische Salmonella’s:

• Salmonella enteritidis
• Salmonella typhimurium
• Salmonella infantis
• Salmonella hadar
• Salmonella virchow
• Salmonella heidelberg

Sommige Salmonellavaccins kunnen tot wel 90 weken na vaccinatie bescherming bieden tegen Salmonella. Vraag uw dierenarts om advies.

Langdurige bescherming tegen Salmonella

Door meerdere malen tegen Salmonella te vaccineren gedurende de opfokperiode kan er een langdurige bescherming opgewekt worden bij leghennen en moederdieren, die afhankelijk van het toegepaste vaccinatieschema de gehele productieperiode kan overbruggen.

Op de eerste plaats wordt zo voorkomen dat de hen Salmonella overdraagt naar toekomstige vleeskuikens of leghennen. Eendagskuikens kunnen daardoor Salmonellavrij uit het ei komen. Op de tweede plaats worden de nakomelingen gedurende de eerste levensweken van een goede maternale bescherming voorzien, waarmee ook de kans op horizontale overdracht van Salmonella verkleind wordt. Dit betekent dat de kiemen moeilijker over kunnen springen tussen nakomelingen^3,4,5.

Het opwekken van een langdurige bescherming tegen Salmonella kan bijdragen aan een Salmonellavrije status onderaan de eieren- en kippenvleesketen. Een Salmonellavrije status door vaccinatie betekent geruststelling voor vermeerderaars, opfokkers, leghennenhouders, vleeskuikenhouders en natuurlijk ook voor de consument.

¹ W. van Pelt, B. Wit, K. Veldman, B. Wullings, E. Franz, J. van der Giessen, M. Heck, R. Pijnacker, I. Friesema, L. Mughini-Gras, 2018, Trends in Salmonella bij de mens, landbouwhuisdieren en in voedsel in Nederland, RIVM

²Aangifteplichtige varianten zoönotische salmonella bij pluimvee, NVWA

³R.D. Berghaus, S.G. Thayer, J.J. Maurer, C.L. Hofacre, 2011, Effect of Vaccinating Breeder Chickens with a Killed Salmonella Vaccine on Salmonella Prevalences and Loads in Breeder and Broiler Chicken Flocks, Journal of Food Protection, 74, 5, 727–734

⁴U. Methner, 2018, Immunisation of chickens with live Salmonella vaccines – Role of booster vaccination, Vaccine, 36, 2973-2977

⁵Diseases of Poultry, 2008, 12^th Edition, Chapter 16, Bacterial Diseases, Salmonella Infections, 567-613