'Stikstofmaatregelen niet voor milieu maar om de ruimte'

Dat zegt secretaris Aalt den Herder van de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders (NVP) in reactie op de stikstofmaatregelen die het ministerie van Landbouw (LNV) vorige week vrijdag 24 april naar buiten bracht. „Het milieu was veel beter afgeweest indien de minister de plannen van het Landbouw Collectief had gevolgd. Die plannen waren er onder meer op gericht om uitstoot van ammoniak uit de veehouderij te verlagen.”

„De minister heeft altijd tegen ons gezegd dat het om het milieu ging. Maar daar gaat het helemaal niet om. Uiteindelijk is het een gevecht om de ruimte. Door grond en stikstofruimte van de landbouw af te pakken kunnen bedrijven uit de industrie en de luchtvaart verder groeien en huidige activiteiten legaliseren met een passende natuurbeschermingswet, Wnb-vergunning, die dikwijls tekort schiet of helemaal ontbreekt.”

„Stikstofuitstoot in de vorm van ammoniak (NH3) uit de landbouw is wat anders dan stikstofuitstoot uit de industrie. De industrie stoot stikstofoxiden (NOx) uit. Het Landbouw Collectief wilde dat daar een verschil tussen werd gemaakt omdat NOx een ander effect heeft op volksgezondheid en het milieu dan NH3. De Europese NEC-richtlijn schrijft voor NOx en NH3 dan ook een ander nationaal plafond voor, beiden stoffen kunnen eigenlijk niet op één hoop worden gegooid. Het ministerie van Landbouw kiest hier echter wel voor, ze hebben er één stikstofpot van gemaakt. Nu blijkt waarom. Door beide op een hoop te gooien kunnen industrie, bouw, verkeer en luchtvaart stikstofruimte uit de landbouw kopen.”

Doelen waren vooraf duidelijk

Het kabinet met chef stikstof Minister Schouten voorop, heeft het volgens Den Herder politiek slim gespeeld. „De overheid heeft een situatie gecreëerd waarbij woningbouw, industrie en luchtvaart denken dat ze alleen ontwikkelruimte houden wanneer de landbouw in Nederland krimpt. Op die manier heeft het kabinet maatschappelijke groeperingen achter zich gekregen en draagvlak gecreëerd. Tegen de landbouw heeft de minister altijd gezegd dat het om het milieu ging en dat ze open stond voor input vanuit het Landbouw Collectief. Maar achteraf blijkt dat haar doelen vooraf duidelijk waren.”

Veestapel halveert

„Geesje Rotgers rekende de stikstofmaatregelen door en komt erop uit dat de veestapel in 2030 gehalveerd is wanneer alle plannen doorgaan. Dit heeft een enorme impact op de landbouw en de bedrijven daaromheen. Bedrijven uit de periferie vrezen massa ontslagen.”

„We zijn geschokt en woest over de plannen die alle veehouderijketens hard raken. De Nederlandse landbouw exporteert jaarlijks voor 100 miljard euro aan landbouwgoederen en levert een forse bijdrage van tientallen miljarden euro’s aan ons handelsoverschot. Bovendien zorgt de sector voor enorm veel werkgelegenheid.” Den Herder vraagt zich sterk af of er meer werkgelegenheid komt nu andere sectoren zoals de industrie en luchtvaart mogen groeien ten koste van de landbouw. En of dit financieel gunstig uitpakt voor Nederland. „Snijden in een belangrijke economische sector is nooit slim, maar helemaal niet in een periode dat we amper weten welke schade de economie de komende jaren gaat ondervinden van de coronacrisis. Bovenal is het vooral een politieke keuze, want er is voldoende ruimte voor landbouw en groei van andere sectoren, dat kan prima naast elkaar. Dat vereist een ander beleid. Er wordt echter met verschillende maten gemeten.”

„De landbouw is de meest groene en gecontroleerde sector van Nederland. Op Schiphol vinden daarentegen jaarlijks honderdduizenden illegale vluchten plaats waarvoor de luchthaven geen passende vergunning heeft, op basis van haar belasting van de omgeving met onnatuurlijke emissies. Dat wordt in dit land gedoogd. Indien een veehouder een kleine overtreding begaat, krijgt hij direct een forse boete”, vergelijkt Den Herder.

Kansen

Hoewel Den Herder woest is over de plannen en vooral bedreigingen voor de landbouw ziet, wil hij kijken naar de kansen. „De Landbouw moet kijken waar kansen liggen door te bepalen hoe regelgeving zo gunstig mogelijk kan worden toegepast.” Waar die kansen liggen en welke landbouwsectoren het hardst worden getroffen weet hij niet. „De komende twee jaar wordt duidelijk welke landbouwsectoren het hardst worden getroffen en welke minder hard”, verwacht hij. Hoe zwaar de pluimveehouderij en deelsectoren in de pluimveehouderij worden getroffen in vergelijking met andere sectoren heeft hij ook nog geen zicht op.

Miljarden voor uitkopen boeren

Juridisch zitten de plannen van Schouten goed in elkaar volgens Den Herder. „Juridisch is het grotendeels vrijwillig. Voor landbouwbedrijven die willen stoppen liggen miljarden van de provincies klaar. Naast provincies kan ook de industrie stikstofrechten kopen. Voor veehouders die willen stoppen ligt een flinke zak geld klaar. Dat is mooi voor hen. Maar als belangenbehartigers zijn we er vooral voor de blijvers. Uitbreiding van een bedrijf wordt nog duurder omdat industrie en provincies mee kunnen bieden op stikstofrechten. Hierdoor is uitbreiden in de meeste gevallen financieel oninteressant. Wij willen juist dat bedrijven kunnen blijven verduurzamen en ontwikkelen om in te spelen op nieuwe marktkansen. Dat wordt heel lastig de komende jaren.”

Provincies krijgen in eerste instantie 1 miljard euro om veehouders uit te kopen. Van bronnen in Den Haag hoorde Den Herder dat er meer miljarden beschikbaar komen mocht dit nodig zijn. „Het traject om de veestapel te halveren is nu ingezet. De overheid is bereid om hiervoor te betalen, maar of stoppende veehouders reële prijzen worden geboden weet ik nog niet.”

Den Herder is het meest teleurgesteld in minister Schouten van Landbouw. „Tijdens haar aantreden kreeg ze veel sympathie als boerendochter. Maar nu blijkt dat ze de geschiedenis in zal gaan als de minister die de landbouw liet krimpen, niet omdat dit nodig was voor klimaat en natuur, maar juist om ruimte te maken voor grijze economie. Een rotverhaal dat ze vanuit het kabinet heeft getracht te mooi te verpakken onder het mom van kringloopeconomie en als een zegen voor (de portemonnee van de) boer en natuur. Vooralsnog overheerst het chagrijn, maar in het belang van de boeren moeten we, net als de andere veehouderijsectoren, proberen er het beste van te maken. We denken hard na over de kansen, want qua duurzaamheid en marktperspectief staat de pluimveehouderij er goed op.”