Stop vele controles en certificeringssystemen

Nagenoeg elke leghennenhouder is bewust dat regels, certificeringen en keuringen noodzakelijk zijn, maar de grens van de wildgroei is langzaamaan bereikt. Veel certificeringssystemen stellen vaak dezelfde vragen, controleren telkens identieke zaken, maar voor elke controle betaalt de boer. Regels, prijsverhogingen en voorwaarden worden regelmatig zonder overleg doorgevoerd. De vele controles moeten bovendien allemaal op papier worden uitgewerkt. Niet voldoen aan een van de eisen resulteert vaak in een minpunt; soms zelfs om pietluttige zaken. Er is daarnaast weinig flexibiliteit als bijvoorbeeld op één plek papieren handdoekjes ontbreken, omdat ze net op zijn, mag de leghennenhouder deze niet even snel aanvullen, maar moet hij de hele bureaucratische molen afronden. Het draagvlak begint door al deze aspecten beetje bij beetje af te brokkelen. Temeer omdat niet in alle gevallen een meerprijs wordt uitbetaald, terwijl de kostprijs wel stijgt.

De factuur liegt er niet

Pluimvee adviseur Jan Brok vindt dat het momenteel een ratjetoe van allerlei certificeringen is waar de consument weinig van snapt, maar waar de leghennenhouder aan elke eis, regel en voorwaarden zonder uitzondering aan moet voldoen. „Een kwaliteitsborgingssysteem moet gedragen worden door de pluimveehouders en voor hen inzichtelijk en fair zijn. Het enige wat ze vaak zien is de controleur en de factuur en die factuur liegt er niet om.”

Hij pleit eigenlijk voor één onafhankelijk certificeringssysteem, maar beseft dat dit uiterst moeilijk is. IKB-Ei zal zijn bestaansrecht niet zomaar opheffen en overgaan in KAT. Avined zou meer invloed kunnen uitoefenen op een vereenvoudiging en samenwerking tussen beide systemen, maar deze overkoepelende organisatie kijkt volgens Brok vooral naar de belangen van de eierhandel en deze wil juist IKB-Ei. Andersom zal KAT nooit opgaan in IKB. „Voor Nederland is KAT leidend, want Duitsland is onze grootste afzetmarkt. Door de fipronilaffaire is IKB-Ei opgepoetst onder meer door de druk van de minister. Maar onderhand is een kerstboom van regels en systemen ontstaan waar de pluimveehouder aan moet voldoen.”

Doorn in het oog

De NVP is niet doof voor de kritiek op de certificeringssystemen en controles. De vele controles en checklists met veelal dezelfde vragen zijn een doorn in het oog van de NVP en het zet hier zwaar op in. NVP- voorzitter Hennie de Haan: „We moeten gebruik maken van de mogelijkheden van bijvoorbeeld big data-technologieën en zorgen dat KAT en IKB hun gegevens naast elkaar kunnen neerleggen. Daarnaast moet IKB ook altijd blijven kijken naar de kosten. Sommige onderdelen kosten evenveel voor een klein of groot bedrijf. Andere kosten zijn gedifferentieerd naar bedrijfsgrootte.” Inmiddels heeft IKB-Ei wel afgesproken dat de pluimveehouder alle rapporten moet klaarleggen, die hij of zij heeft, en dat de controleur deze getallen kan gebruiken voor het rapport. Als de controleur de getallen niet vertrouwen, dan kunnen ze bijvoorbeeld wel een gehele stalmeting uitvoeren.

Hoogste waarborg voedselveiligheid

De vakbond benadrukt daarnaast dat IKB-Ei mede door de toevoeging van het monitoring kritische stoffen (MKS)-programma een certificeringssysteem is geworden met de hoogste waarborg voor voedselveiligheid en daardoor belangrijk is voor het herstel van het imago van het Nederlandse ei. De kosten van IKB-Ei zijn hoger geworden, maar betreffen een fractie van wat de kosten en (reputatie)schade zouden zijn bij een volgend voedselveiligheidsincident.

IKB-Ei heeft volgens De Haan geleerd van 2017. „Zeker gezien het belang van onze exportpositie kunnen we niet het risico lopen van een volgende grote ‘recall’. Met het MKS-programma zit de sector dicht bovenop eventuele bewuste of onbewuste vervuiling van eieren met stoffen die er niet in horen te zitten. Het gaat veel verder dan alle andere borgingssystemen, die veelal specifiek zijn en soms niet verder kijken dan de herkomst en het gebruik van grondstoffen, voer of dierenwelzijnsaspecten. IKB-Ei is inmiddels door de NVWA toegelaten op www.ketenborging.nl. Dat is geen doel op zich, maar is wel een feit wat voordelen voor de deelnemers aan IKB-Ei moet gaan opleveren. Enerzijds meer risico-gebaseerd toezicht door de overheid, waardoor frequentie en omvang gaan afnemen en IKB-Ei-pluimveehouders kosten kunnen uitsparen. Anderzijds moet voor afnemers van IKB-Ei eieren en producten dit een meerprijs waard zijn. De marktpartijen verenigd in het CBL en FNLI laten het echter nog afweten. Het komt nu nog op individuele CBL en FNLI-leden aan om bewust voor IKB-Ei als inkoopvoorwaarde te kiezen en daar een meerprijs voor te bepalen.”

Meerprijs voor certificering

Ook Aalt den Herder, secretaris van de NVP, vindt dat er een meerprijs moet komen voor de gecertificeerde eieren, zoals dat nu gebeurt met gesexte eieren ofwel het Respect Ei. „Als je kijkt naar de cijfers van Agrimatie zie je dat de marge op eieren in de retail alleen maar gegroeid is, terwijl op producentenniveau de prijs hetzelfde is gebleven of in sommige jaren zelfs daalt. Men heeft de mond vol over ‘fair trade’, maar men verzuimt om de meerprijs te betalen voor eieren die aan strenge kwaliteitseisen voldoen. Iedere pluimveehouderij weet daarnaast dat de meerprijs van extra inspanningen vaak verdwijnt zodra dit gemeengoed is. De extra eisen worden de standaard inkoopvoorwaarden van retail en industrie. Die ‘ratrace’ naar de laagste prijs moet stoppen. Het helpt ook niet dat de overheid iedere keer ‘het ondereind’ uit de markt haalt door deze te verbieden.”

Dit chagrijn speelt volgens Den Herder ook mee in de discussie over de certificeringssystemen, maar naast een meerprijs is de NVP secretaris ook overtuigd dat het allemaal efficiënter kan en dat gezorgd moet worden voor meer draagvlak. „Aan de wildgroei moet een einde aan komen. Dat is echter gemakkelijk gezegd, maar moeilijk gedaan.”

Lees in vakblad Pluimveeweb van april het achtergrondverhaal Wildgroei certificeringssystemen en controles moet stoppen. Het vakblad is donderdag 23 of vrijdag 24 april verschenen. Ontvangt u het vakblad Pluimveeweb nog niet? Vraag dan hier een gratis proefnummer aan. Wilt u een abonnement op vakblad Pluimveeweb? Klik dan hier.