Nevedi: ‘Nederland gebruikt 100 procent duurzame soja’

Niet alle discussies zijn feitelijk, stelt Nevedi. Ook worden wereldwijde, Europese en nationale cijfers door elkaar gebruikt.

In 2018 gebruikte de Nederlandse diervoerindustrie 1,74 miljoen ton sojaproducten, voor het grootste gedeelte sojaschroot. Al deze soja is duurzaam geteeld en voldoet aan de duurzaamheidsstandaarden die op Europees niveau zijn gemaakt binnen de Europese brancheorganisatie voor de diervoederindustrie (FEFAC) en vastgelegd zijn in de Fefac Soy Sourcing Guidelines (FSSG). Via deze benchmark zijn inmiddels 18 certificatieschema’s voor duurzame soja goedgekeurd.

Al deze schema’s staan geen illegale ontbossing toe en 8 schema’s staan ook geen legale ontbossing toe (bron: Profundo 2019). De standaarden stellen daarnaast eisen voor wat betreft het respecteren van de rechten van de inheemse bevolking en andere duurzaamheidscriteria. Een van bekendste van de acht ontbossingvrije standaarden is de Round Table Responsible Soy (RTRS). In Nederland worden RTRS-certificaten door Nederlandse natuur- en milieuorganisaties het meest aangehaald als duurzaam.

Afspraken diervoedersector

Vanaf 2015 zijn er in Nederland afspraken tussen de diervoedersector en de productieketens voor zuivel, vlees en eieren dat voor alle dierlijke producten die op de Nederlandse markt worden afgezet, alleen RTRS-soja mag worden gebruikt. Voor de afzet van dierlijke producten buiten Nederland geldt dat in het geval van zuivel ook RTRS-soja moet worden gebruikt.

Alle andere soja, die in Nederlands diervoeder wordt gebruikt, moet gecertificeerd zijn volgens een van de 18 standaarden die in de FSSG zijn goedgekeurd. Sojameel heeft de beste aminozuren in haar eiwit en is daarom een zeer geschikte grondstof voor het voer van jonge dieren die in de groei zijn. Er bestaan in Nederland momenteel geen eiwitgrondstoffen die efficiënter kunnen worden ingezet. Vooralsnog zijn consumenten/supermarkten ook niet bereid of in staat om duurdere alternatieven voor soja te vergoeden aan de Nederlandse boeren.

100 procent duurzame soja

De Nederlandse diervoedersector gebruikt derhalve al jaren 100 procent duurzame soja. Nevedi was zelf actief betrokken bij de oprichting van RTRS en loopt vanaf 2006 voorop in de verduurzaming van sojaproductie. Daarbovenop onderschrijft de Europese diervoederindustrie al vanaf 2006 het Amazon Soy Moratorium waarmee voorkomen wordt dat er soja uit de Amazone op de markt wordt gebracht in Europa, die afkomstig van gronden die na juli 2006 ontbost zijn.

Sojabonen

De eiwit- en vetrijke sojaboon kan als hele boon worden gebruikt in diervoer maar dat is niet gebruikelijk. Normaal wordt de boon gecrusht. Dit is een proces waarbij - nadat de hullen van de bonen zijn verwijderd - de olie van de rest van de boon wordt gescheiden.

Duizend kilo sojabonen leveren ongeveer 190 tot 200 liter sojaolie, zo’n 20 kilo sojahullen, 790 kilo sojaschroot en een klein beetje productieverlies. In massa bestaat de sojaboon dus voor circa 20 procent uit olie en 80 procent sojameel.

In de wereldmarkt schommelt de waarde van olie en meel, maar over jaren heen is de waardeverhouding olie/meel bijna gelijk. Aangezien de sojaolie vooral wordt gebruikt voor levensmiddelen en biobrandstoffen is de productie van soja afhankelijk van inkomsten uit de industrie voor levensmiddelen, biobrandstoffen en diervoeder. Omdat het sojameel hoofdzakelijk naar diervoeder gaat, is de betrokkenheid van de diervoederindustrie bij de duurzame teelt van soja wereldwijd logisch.

Wereldwijd wordt zo’n 334 miljoen ton soja geteeld. Hiervan komt zo’n 34,4 miljoen ton naar de Europese Unie. Uiteindelijk wordt daarvan 30,9 miljoen ton, in de vorm van sojaschroot, in de Europese diervoedersector gebruikt (cijfers 2017, IDH 2019). Het Nederlands verbruik is ongeveer 1,74 miljoen ton sojaproducten en dat is ongeveer 5 promille van de wereldproductie.

Soja in Nederland

Nederland importeert sojaschroot en sojabonen. Een belangrijk deel daarvan wordt rechtstreeks door geleverd aan andere landen in Europa. Daarnaast wordt een belangrijk deel van de geïmporteerde sojabonen in Nederland gecrusht. De olie, schroot en hullen die daarbij vrijkomen worden deels in Nederland afgezet en deels daarbuiten (Bron: CBS 2018). Voor 2018 zien deze cijfers (voor humane consumptie en diervoeder gecombineerd) er als volgt uit:

Totale import van sojabonen is 4,28 miljoen ton. Hiervan komt 4,07 miljoen ton uit Noord- en Zuid-Amerika. Uit Brazilië wordt 0,99 miljoen ton sojabonen geïmporteerd, terwijl 3,03 miljoen ton uit de VS komt. Nederland importeert dus meer sojabonen uit de VS.

De totale Nederlandse export komt neer op 0,97 miljoen ton, dat in Europa wordt afgezet. Wat betreft de import van sojaschroot arriveert er jaarlijks 2,68 miljoen ton in Nederland. Daarvan komt 0,01 miljoen ton uit de VS en 2,04 miljoen ton uit Brazilië. Nederland exporteert op haar buurt 2,12 miljoen sojaschoot, waarvan 3,11 miljoen ton binnen Europa.

Uit deze cijfers blijkt dat er veel meer sojaschroot wordt geëxporteerd dan we in Nederland importeren. En dat terwijl we ook nog sojaschroot verwerken in diervoeder. Het verschil ontstaat omdat het overgrote deel van de sojabonen die Nederland importeert, hier in Nederland worden gecrusht en vervolgens als sojaschroot, -olie en -hullen zijn weg vindt in de rest van Europa. Meer hierover is terug te vinden in de Grondstoffenwijzer van Nevedi.

---

Handelsstromen van sojameel afgelopen jaren sterk veranderd

De meest recente data zijn gebaseerd op cijfers 2018. Door de handelspolitieke spanningen tussen VS en China, zijn handelsstromen van sojameel sterk veranderd. Intussen is de import van soja naar Europa/Nederland voor het overgrote deel afkomstig uit Noord-Amerika. Nevedi blijft zich inspannen voor de duurzame productie van soja in Zuid-Amerika maar feitelijk raakt dit inmiddels nauwelijks aan Nederlands diervoeder. Nevedi vindt behoud van biodiversiteit en duurzame productie van vlees, zuivel en eieren belangrijk. Dat verklaart de wereldwijde inzet op duurzame productie van grondstoffen in het algemeen.

Er wordt wereldwijd dus 334 miljoen ton soja geteeld (IUCN 2017), daarvan voldoet 19,4 miljoen ton aan een van de 18 duurzaamheidscertificaten zoals die in de Fefac Soy Sourcing Guidelines zijn opgenomen. Dit betekent in de praktijk dat het zeer moeilijk is om logistiek ketens zo in te richten dat productstromen van duurzame en niet-duurzame soja vanuit de productie gebieden naar Europa volledig gescheiden kunnen worden getransporteerd.

Daarom wordt vooral gewerkt met de methode die bekend staat als ‘Book & Claim’. Dat betekent dat diervoederbedrijven in Nederland - voor elke ton sojaproduct die zij gebruiken - een certificaat kopen, dat waarborgt dat er ergens ook een ton duurzame soja wordt geteeld. Binnen Europa werken alle partijen - zowel binnen als buiten de diervoedersector - er hard aan om het marktaandeel duurzame soja te verhogen.

Zodra het aantal hectares duurzame soja in een bepaalde regio namelijk groot genoeg is, wordt het effectief mogelijk om duurzame soja - gescheiden van niet-duurzaam geteelde soja - verder door de logistieke keten te leiden en ook gescheiden aan te voeren in havens en bij bedrijven in Nederland en elders in Europa. Deze certificering staat bekend als ‘mass balance certificering’. Nevedi pleegt hierop al jarenlang inzet in samenspraak met de Nederlandse en Europese overheid en verschillende bekende NGO’s in Nederland.

---