Casus: puinhoop in de uitloop

Omdat kippen geen tanden hebben eten ze ook zand en steentjes. Een deel hiervan blijft achter in de spiermaag om grovere stukken voer te vermalen en geschikt te maken voor de vertering. De snavel heeft als functie om te drinken en eten op te pikken en met de tong wordt dit naar binnen gewerkt. Een kippentong bevat slechts 24 smaakpapillen. Dus hun smaakpalet is beperkt. Zeker als je het vergelijkt met de mens (ca. 9000 smaakpapillen).

Kippen kunnen goed omgaan met het opeten van langere zachte structuren, zoals gras. Maar zij kunnen zich ook wel eens vergissen. Zo blijkt uit dit voorbeeld met vrije uitloopkippen binnen onze praktijk. De klacht van de pluimveehouder was dat er teveel hennen niet fit leken. Sterker nog: in één bepaalde stal gingen ze zelfs dood. De hennen waren nog jong en gingen sinds kort naar buiten. Bij sectie op een aantal zieke en gestorven dieren vonden wij een ‘scherpe’ aanwijzing voor het probleem, namelijk opgegeten ijzerdraad. Stukjes van 4-5 cm staken dwars door de spiermaagwand in de buikholte en veroorzaakten daar uitgebreide (lokale) ontstekingen. Deze aandoening wordt ook wel ‘scherp’ genoemd. Deze schade is onherstelbaar en de hennen waren dus niet te behandelen.

Na deze diagnose was het zaak om de bron van de ijzerdraadjes op te sporen. Dat ging redelijk snel: onder de betonplaten in de uitloop was zoals gebruikelijk een puinlaag gestort. Hiervoor was betongranulaat 04 gebruikt. Dit product heeft een zeeffractie van 0 tot 4 millimeter zandcement dat vrijkomt bij het breken van betonpuin. De staalvezels (stukjes ijzerdraad), die wij in de spiermagen aantroffen, worden aan beton toegevoegd als vervanger van staalnetten. Normaliter worden deze vezels met een magneetband uit het product verwijderd. Waarschijnlijk zijn deze staalvezels door een storing in het proces toch in het granulaat terecht gekomen. Kippen graven graag kuilen tegen de betonplaten aan, waardoor ze toegang hadden tot deze staalvezels. De aannemer heeft in deze casus direct alle zeilen bijgezet en het probleem goed opgelost.

Dit voorbeeld staat niet op zichzelf. In de spiermagen van hennen (meestal uitloop) waar wij sectie op verrichten, treffen wij regelmatig vreemde voorwerpen aan, waaronder stukjes glas of aardewerk, muntjes, moertjes en bouten, spijkers, stukjes plastic of kunstgras, stukjes elektriciteitsdraad of touw. Met name direct na of tijdens een verbouwing kan er van alles door de hennen worden opgepikt. Deze casus benadrukt hoe belangrijk het is om geen afval bij de kippen of in de uitloop te laten slingeren. Wees dus alert en maak er geen puinhoop van!

Dit artikel kwam tot stand dankzij de medewerking de betrokken pluimveehouder. Wij willen hem hiervoor bedanken.