Van de Weerdt: ‘Fijnstof draagt 4 procent bij aan ziektelast Nederland’

Volgens Van de Weerdt levert luchtverontreiniging een belangrijke bijdrage aan ziekte en sterfte. Alleen al de blootstelling van fijnstof is verantwoordelijk voor zo’n 4 procent van de ziektelast in Nederland en valt daarmee in dezelfde orde van grootte als overgewicht en weinig beweging. De schatting is zelfs dat er zo’n 12.000 vroegtijdige doden zijn door fijnstof. „Dat is natuurlijk een beetje een vreemd verhaal”, zegt de GGD arts zelf. „Het is gebaseerd op een rekensom dat we allemaal een beetje eerder doodgaan en dan krijg je 12.000 doden bij elkaar.”

Tien jaar geleden sprak men nog over 20 tot 24.000 doden. Het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet rapporteerde eind vorig jaar dat in Nederland jaarlijks ongeveer 8.000 doden vielen door fijnstof in de lucht. Het getal of rekensom is daarom een grove schatting, die op zichzelf weer gebaseerd is op de aanname dat fijnstof de boosdoener is van de longproblemen.

Gelderse Vallei

Overigens is 4 procent van de ziektelast gebaseerd op de totale emissie van fijnstof en de pluimveehouderij kan slechts gedeeltelijk verantwoordelijk zijn. De fijnstofbijdrage van de veehouderij is gemiddeld in Nederland 49 procent; van totaal wegverkeer 16 procent en de industrie is 12 procent.

Onderzoek in Barneveld en Ede (GV4) naar de bronnen van fijnstof moet uitwijzen in hoeverre de pluimveehouderij verantwoordelijk kan worden gesteld. Het is juist in deze regio dat de dichtheid van pluimveehouderijen hoog is en er geen andere grote factoren van fijnstof PM10 aanwezig zijn. Het lokale effect van PM10 afkomstig van pluimveehouderijen kan zo gemeten worden. „Dus 30.000 woningen in de Gelderse Vallei worden blootgesteld aan 20 tot 30 microgram per kubieke meter lucht. Het is echter niet te onderscheiden wat van de veehouderij, verkeer of industrie afkomstig is.”

Uit een berekening komt naar voren dat de ziektelast door fijnstof, afhankelijk van de klacht of probleem, tussen de 1 procent (spoedopnames hart- en vaatziekten en longproblemen) tot 19 procent (incidentele chronische bronchitis) ligt en 7.272 personen in de Gelderse Vallei ondervinden last van fijnstof. De totale luchtverontreiniging zorgt dat elke persoon in Gelderse Vallei gemiddeld 380 dagen minder leeft. Overigens zijn dit geen daadwerkelijk gemeten getallen of komen de cijfers uit een blootstellingsonderzoek in de Gelderse Vallei. De resultaten zijn gebaseerd op de bevolkingsgewogen gemiddelden uit de percentageberekening van het Nationale Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL), dat ‘vertaald’ is naar de Gelderse Vallei.

Goedkoopste methode

Dat verbetering in luchtkwaliteit helpt, laat Van de Weerdt zien aan de hand van een Amerikaans voorbeeld. „In Utah Valley was er een toevallig experiment toen de werknemers uit de staalindustrie dertien maanden staakten. In die dertien maanden bleek dat het aantal gevallen van longproblemen drastisch terugliep.”

Investeren in luchtkwaliteit is volgens Van de Weerdt ook de goedkoopste methode om de gezondheid van de bevolking te verbeteren. „Er is daarnaast ook geen drempel voor effecten. Elke reductie helpt.” Om te meten welk effect de reductie van fijnstof uit een bepaalde bron heeft op de totale fijnstofuitstoot en het aantal ‘verloren levensdagen’ is er een Dashboard tool ontwikkeld met zeker honderd bronnen. Van de Weerdt: „Door aan verschillende knoppen te draaien, kun je zien welk effect een reductie heeft. Zo blijkt dat een 50 procent reductie van de veehouderij een effect heeft van 7,99 procent op totale fijnstofuitstoot.”

Bekijk hier de presentatie van Rik van de Weerdt op het Fijnstof Event woensdag 13 februari.