Column: Filmbeelden zijn controversieel

Simon is expert op het gebied van dierenwelzijn en plaatste haar weblog december vorig jaar op de website van de NVWA.

Misdrijf

Laat ik voorop stellen dat de NVWA het inbreken op bedrijven en in stallen om te filmen veroordeelt. Het is begrijpelijk dat mensen misstanden willen melden en bewijzen, maar ergens inbreken en opnames maken is niet goed te praten. Door in te sluipen ontstaat er bovendien een risico op het verspreiden van besmettelijke dierziekten, waar de dieren niet bij gebaat zijn. Bij inbraak adviseren wij dan ook aangifte te doen bij de politie, het is een misdrijf.

Wat doet de NVWA met meldingen?

De NVWA krijgt jaarlijks veel meldingen over dierenwelzijn. In 2017 kwamen er 2.144 meldingen binnen met betrekking tot landbouwhuisdieren. Wij kunnen niet overal op af gaan, daar is simpelweg niet voldoende capaciteit voor. Om die reden wordt elke melding die binnenkomt eerst zorgvuldig beoordeeld op inhoud, betrouwbaarheid en volledigheid, er vindt een risico-afweging plaats. Ook wordt gekeken of het bedrijf waar over gemeld wordt bij ons bekend staat en hoe. Filmbeelden die de NVWA binnenkrijgt worden altijd beoordeeld door een dierenwelzijnsinspecteur. Als er voldoende aanleiding is worden alle ruwe filmbeelden bekeken en dat is een tijdrovende klus. Als de inspecteur voldoende aanleiding ziet, stellen we een onderzoek in op het betreffende bedrijf. Bij elke melding, en dus ook bij filmbeelden, voert de NVWA risicogericht toezicht uit. Dat betekent dat een melding met ernstige welzijnsafwijkingen voorrang krijgt en dat 'lichtere' of onvolledige meldingen niet worden opgepakt.

Filmbeelden geen direct bewijs

De beelden die worden aangeleverd kunnen meestal niet worden gebruikt als direct juridisch bewijs. Met andere woorden: de beelden kunnen niet worden gebruikt om direct handhavend op te treden. Vaak is het niet duidelijk waar en wanneer gefilmd is en wat de omstandigheden waren. Ook kan er niet altijd met zekerheid vastgesteld worden of beelden authentiek zijn. Alleen zeggen dat het zo is, is niet voldoende.

Waarom is alles akkoord? De filmbeelden tonen iets anders!

De inspecteurs beoordelen de situatie die zij zelf aantreffen op het bedrijf. Alles wordt getoetst aan de geldende wetgeving in Nederland. Alleen aan de hand van deze bevindingen wordt een eindoordeel geveld. Zijn er afwijkingen waarvoor de NVWA wettelijk gezien kan optreden? Dan volgt een schriftelijke waarschuwing, een proces-verbaal of een bestuurlijke boete. Soms ook samen met het opleggen van een bestuurlijke maatregel om de situatie te herstellen. Hoe kan een oordeel dan soms akkoord zijn terwijl de beelden iets anders tonen? Alhoewel beelden ernstige zaken kunnen tonen, blijft er sprake van weergave van de situatie op een bepaalde moment. Dat wil nu eenmaal niet zeggen dat deze situatie ten tijde van de inspectie ook worden aangetroffen. Doordat er soms weken overheen gaat tussen het filmen en het melden aan de NVWA, of doordat de veehouder zelf intussen stappen heeft ondernomen. Ook kan het zijn dat de gefilmde dieren al weg zijn van het bedrijf en de situatie is hersteld.

Het dier is duidelijk ziek!

"In de filmbeelden is duidelijk een ziek of gewond dier te zien, NVWA doe iets!" Ook al kunnen we op de beelden zien dat het dier ziek of gewond is, het betekent nog niet dat er een overtreding is gepleegd. Het houden van deze dieren is namelijk geen overtreding. Belangrijk is hoe de houder met deze dieren omgaat. Worden ze bijvoorbeeld behandeld? Uit de video kan de inspecteur dit niet achterhalen. Het is anders als we op een video een handeling zien waarbij we zeker weten dat dit pijn en stress oplevert en waarbij een dader in beeld is. Dan kan de inspecteur mogelijk wel direct naar aanleiding van de beelden optreden. Maar ook dan voeren we nog zelf onderzoek uit.

Opdracht van de rechter

Er wordt momenteel op sociale media gezegd dat de rechter de NVWA, in een zaak met betrekking tot een nertsenhouder, heeft opgedragen beelden wel mee te nemen in het oordeel. Deze interpretatie is niet juist. De rechter heeft de NVWA aangegeven dat zij duidelijker dient uit te leggen waarom de ingebrachte beelden niet gebruikt zijn in het onderzoek, maar niet dat de beelden gebruikt hadden moeten worden ter onderbouwing. De beelden vormden aanleiding tot het instellen van een onderzoek op het bedrijf.

Niet iedereen is tevreden

Als je bij de NVWA werkt, dan weet je dat je te maken hebt met uiteenlopende belangen van de veehouderijsector, dierenrechtenorganisaties, politieke partijen, consumenten en burgers op sociale media. Het is lastig om iedereen tevreden te stellen. Onze afhandeling van een zaak wordt niet altijd begrepen en roept soms boze reacties op, maar dit hoort bij ons werk. Toch wil ik wel het volgende kwijt: Stellen dat inspecteurs geen oog hebben voor dierenwelzijn, dat gaat mij aan het hart. Iedereen die aan het onderdeel dierenwelzijn werkt bij de NVWA, doet dit omdat het welzijn van dieren voor hem of haar belangrijk is en zij zijn er dag en soms ook nacht mee bezig. Het gaat er daarbij niet om wat de inspecteur zelf vindt van de situatie, maar vooral over wat de Nederlandse en/of Europese wetgever er van vindt. Binnen deze kaders doet iedereen zijn of haar best om de situatie te wegen en waar nodig in te grijpen.

Over de auteur

Mariëlla Simon is inspecteur bij het team Expertise Dier van de NVWA. Ze is expert op het gebied van dierenwelzijn. Zij is ook te volgen op Twitter. Pluimveeweb.nl plaatst eenmalig haar weblog die ze in december vorig jaar op de website van de NVWA publiceerde.