'We draaien nu drie maanden als vanouds na fipronilaffaire'

Sinds begin oktober zijn eieren uit stal drie nagenoeg fipronilvrij en geschikt voor verkoop, schrijft dagblad De Stentor in een reportage over het scharrelhennenbedrijf. Vrijdagmiddag 4 augustus 2017 werden ruim 29.000 leghennen uit stal 2 en stal 3 van Mark (41) en Liset (43) Grootentraast geruimd. Na overleg met Jan en Ees, de ouders van Mark, en een kosten-batenanalyse is hun conclusie dat het laten ruimen van besmette dieren de beste kansen biedt om de fipronilcrisis te overleven. De 14.000 leghennen in stal één ontspringen de dans. Deze stal is op 11 mei 2017 als enige niet door Chickfriend tegen vogelmijten behandeld.

Geen moment geaarzeld

Terugblikkend zegt Mark Grootentraast dat hij geen moment heeft geaarzeld met Chickfriend in zee te gaan. „Het bedrijf was al een jaar bezig, stond op beurzen en we hadden van voerleveranciers en onze broederij (kippenleverancier, red.) positieve adviezen gekregen. Het spul dat ze gebruikten rook naar eucalyptus, lekker fris.”

Pas na lezing van een artikel over een bedrijf uit Barneveld dat bij de bestrijding van bloedluis gevaarlijke middelen gebruikt, gaan bij de pluimveehouder in juli 2017 de alarmbellen rinkelen.

Op 27 juli belt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en vertelt dat het bedrijf wordt geblokkeerd. Monsters wezen uit dat de eieren van de hennen uit stal twee en drie een vijf tot acht keer hoger dan toegestaan fipronilgehalte bevatten.

Risico volksgezondheid verwaarloosbaar klein

In het onderzoeksrapport van de commissie Sorgdrager naar fipronil in eieren wordt het risico voor de volksgezondheid later ‘verwaarloosbaar’ klein genoemd.

Waar Liset Grootentraast vol verbazing op de onheilstijding reageert en zich op de administratieve rompslomp stort, vraagt haar man zich af: „En wat nu?” Hij en vader Jan slagen er beter dan Liset en haar schoonmoeder in rationeel te blijven denken. Dat moet wel, want de dierverzorging en productie van ruim 43.000 eieren per dag gaan gewoon door.

Voedselverspilling

De eieren van schone stal één mogen ze niet afvoeren, omdat ze van hetzelfde bedrijf afkomstig zijn. „Tien dagen hebben we honderd procent schone eieren, 140.000 in totaal, apart bewaard en uiteindelijk moeten wegdoen net als de besmette eieren. Voedselverspilling”, zegt Mark Grootentraast. „Doodzonde. Je hebt derdewereldhonger en hier moeten mensen naar de voedselbank”, vult Liset aan.

De leghennenhouders moeten toezien hoe destructiebedrijf Rendac op 5 augustus 2017 circa 500.000 kapot gegooide eieren afvoert samen met de 29.000 vergaste leghennen.

Wanhoop

Bij het ruimen van de dode dieren krijgt de familie hulp van tientallen buren en vrienden. Deze steun helpt hen - net als de talrijke bezorgde kaartjes en bloemstukken - de benen eronder te houden en momenten van (dreigende) wanhoop te doorstaan.

Belangenbehartigers LTO/NOP en de Nederlandse Vakbond Pluimveehouders krijgen een pluim; over de NVWA zijn Mark en Liset Grootentraast ronduit negatief. Liset: „Zij hebben altijd op basis van wantrouwen naar ons toe gehandeld.” Mark: „Het was net alsof we grote boeven waren.”

Voorbeeld: na de ruiming op 4 augustus besluit de NVWA tot een extra onderzoek naar eieren uit de schone stal één. „Pure waanzin. Dit is ambtenarij ten top. Tijdrovend en het kost ons 400 euro”, zegt Liset. In augustus 2017, vlak na uitbreken van de fipronilcrisis, was ze woest op de NVWA. „De NVWA is traag, star en kost ons handenvol geld”, zei Liset toen tegen Pluimveeweb.nl.

Continue onzekerheid

„De continue onzekerheid in de periode na het ruimen van de hennen was vreselijk”, blikt Liset terug. „Dit om te beoordelen of de stal voldoende schoon was om moment te kunnen bepalen wanneer we weer nieuwe kippen konden bestellen/ontvangen. En nadat we nieuwe kippen ontvingen op 6 juni vorig jaar en er weer eieren geproduceerd werden die wel onder de 0,010 zaten, maar nog niet onder de 0,005 bleken te zijn. We hebben de stallen twee keer met ozon behandeld met als belangrijke reden behoud van het stalsysteem ten opzichte van behandeling met waterstofperoxide.”

In het voorjaar van 2018 deblokkeerde de NVWA hun bedrijf. Op 6 juni nestelen nieuwe leghennen zich in stal drie - stal twee blijft definitief leeg. „We draaien nu drie maanden als vanouds”, zegt Mark. De gifei-affaire was zwaar, maar heeft hem en zijn naasten er niet onder gekregen.

Tijdens de fipronilaffaire bouwde de familie stal 3 om van scharrel naar één ster Beter Leven scharrel. Voor de verbouw hielden de pluimveehouders 44.000 scharrelhennen in drie stallen. Na de verbouwing van stal 3 houdt Grootentraast 27.000 één ster Beter Leven scharrelhennen en 13.500 scharrelhennen. Ze zijn van plan om stal 1 ook om te bouwen van scharrel naar één ster Beter Leven.

Minimaal 150.000 euro schade

Naast alle emotionele schade kostte de fipronilcrisis de familie Grootentraast minimaal 150.000 euro. Namens een grote groep gedupeerde pluimveebedrijven bereiden advocaten samen met LTO een rechtszaak voor tegen de NVWA. De pluimveehouders eisen schadevergoeding en erkenning van hun onschuld.

Onderzoek wees uit dat de NVWA al in november 2016 was getipt over het gebruik van fipronil door Chickfriend en dat zij pas in juli 2017 eieren is gaan onderzoeken. De directie van Chickfriend moet nog voorkomen.

Lees het complete artikel en bekijk de video op de website van dagblad De Stentor.