Fotoserie: De genderneutrale kip

U bent zich er vast van bewust dat de kippen in uw stal, in het Latijn Gallus gallus genaamd, hele bijzondere dieren zijn. Ze behoren niet tot de orde Zoogdieren, maar tot de Vogels en bovendien stammen ze af van de dinosaurus. Misschien heeft u het zich als pluimveehouder al eens afgevraagd: “Hoe kan een hen transformeren in een haan en daarbij uiterlijke kenmerken én gedrag overnemen?” Het antwoord op deze vraag zal ik hieronder aan u geven.

Genetica

Een hen die verhaand blijft genetisch gezien van het vrouwelijke soort. In tegenstelling tot zoogdieren en dus ook tot de mens, heeft de vrouwelijke vogel twee verschillende geslachts-chromosomen in haar DNA. De chromosomen worden aangeduid metZW.Het mannelijk exemplaar heeft juist twee delfde chromosomen, namelijk ZZ. Bij mensen is dit precies andersom: het vrouwelijk geslacht heeft XX chromosomen en het mannelijk geslacht XY.

Interessant weetje: Een vrouw kan alleen een X-chromosoom aan haar kind doorgeven en de man een X- of een Y-chromosoom. De inbreng van de man is dus bepalend voor het uiteindelijke geslacht van het kind. Bij kippen is dit weer precies andersom, want wat de hen doorgeeft aan haar kuiken (Z of W) bepaalt het geslacht daarvan. Verrassend gemancipeerd, die kippen

Geslachtskenmerken

In het DNA ligt allerlei informatie vastgelegd over kenmerken die met het geslacht te maken hebben. Bij kippen ontwikkelen deze kenmerken zich rond 4-5 maanden leeftijd. Zo stijgt een haan in lichaamsgrootte uit boven een hen, ontwikkelt het grotere sporen, heeft het naast staartveren ook zogenoemde zadelveren en bovendien begint het dier te kraaien.

Hen wordt haan?

Ok tot zover de uitleg over genetica en de geslachtskenmerken. Maar hoe komt het nou dat een hen soms lijkt te veranderen in een haan? In het geval van spontane geslachtsverandering zijn de eierstokken de sleutel tot deze veranderingen. Een kip die eieren legt, gebruikt hiervoor alleen haar linker eierstok. Haar rechter eierstok is niet meer dan een beetje resterend weefsel dat vaak niet eens lijkt op een eierstok, maar meer op een blaasje gevuld met meer of minder vocht. Een ziekte, zoals een tumor of IB, kan de linker eierstok zozeer aantasten dat het weefsel kapot gaat. De rechter eierstok reageert dan onmiddellijk en begint te groeien. Wat er dan ontstaat, wordt ook wel ovotestis genoemd: het is namelijk een eierstok en een teelbal in n. Oestrogeen, het vrouwelijke hormoon, komt door de nieuwe situatie in de verdrukking en daarom kunnen mannelijke kenmerken de overhand krijgen. Een hen krijgt dan een grotere kam en sporen en zal soms zelfs gaan kraaien.

Fiona van Kaam

Dierenarts bij Poultry Vets

Fotoserie: De genderneutrale kip

Deel dit artikel