Impact van management op voetzoolleasies

Voetzoolleasies kan varieren van een oppervlakige ontsteking tot een ontsteking die tot diep in de voetzolen en tenen van vleeskuikens zit. Deze ontstekingen kunnen leiden tot een absces en verdikking van het onderliggende weefsel wat leidt tot pijn en ongemak bij vleeskuikens. Vleeskuikens met aangetaste voetzolen zullen minder tijd besteden aan eten en drinken wat resulteert in lagere eindgewichten, hogere VCs en in ernstige gevallen afkeuringen door borstblaren.

De meest belangrijke oorzaak van het optreden van voetzoolleasies is slecht/nat strooisel met name in de eerste 18 dagen levensdagen. In deze periode is de huidlaag van de voetzolen nog dun en gevoelig voor de invloed van buitenaf. Onderzoek door de Wageningen Universiteit heeft laten zien dat er een duidelijke relatie is tussen het droge stof gehalte van de mest en het optreden van voetzool leasies (klik hier voor figuur 1: Optreden van voetzool leasies in relatie tot het drogestof gehalte in strooisel).

In dit artikel worden een aantal onderwerpen besproken welke een belangrijke invloed hebben op strooiselkwaliteit.

Voer
Voer heeft op twee verschillende manieren een belangrijke invloed op de kwaliteit van het strooisel: samenstelling en vroege beschikbaarheid om de vroege ontwikkeling van de verteringsorganen te stimuleren.

De samenstelling van het voer is afhankelijk van het ras en de leeftijd van de dieren. Te hoge gehalten van specifieke mineralen zoals natrium, chloor en kalium moet worden voorkomen aangezien deze mineralen de water opname stimuleren wat kan resulteren in nattere mest. Met het gebruik van specifieke grondstoffen zoals tapioca, hoge aandelen van soja en grondstoffen met een hoog aandeel van NSPs moet voorzichtig worden omgegaan.

Voor een goede start is het belangrijk dat eendagskuikens snel en makkelijk beschikking hebben over een startvoer in een verschijningsvorm die vroege opname stimuleert. De aanwezigheid van voer in de darm stimuleert de afgifte van verteringsenzymen en stimuleert de ontwikkeling en hoogte van de darm villi in de eerste 48 uur. De hoogte van de darm villi heeft een belangrijk invloed op de mate van water opname in de darm en daarmee conditie van de vers geproduceerde mest.

Een te hoge eiwitopname later in de mestperiode dient ook te worden voorkomen aangezien dit overtollige eiwit zal leiden tot een hogere wateropname.

Diermanagement
Het kuiken zelf speelt ook een belangrijke rol in het optreden van voetzoolleasies. Een belangrijke factor is de raskeuze. Onderzoek in het verleden liet al duidelijk een voordeel zien voor Cobb en recent onderzoek heeft dit wederom bevestigd (klik hier voor figuur 2: tabel voetzoolleasies).

Andere managementfactoren zoals bezetting, type strooisel, uitladen, klimaat, verwijderen van het kuikenpapier etc. kunnen allemaal een directe invloed hebben op het optreden van voetzoolleasies. Een rapport uit 2012 van de Wageningen Universiteit liet zien dat er niet een enkele factor aan te wijzen is die een verklaring geeft voor de verschillen tussen de koppels afgeleverde vleeskuikens. Het modelleren van alle resultaten van onderzoek en enquetes liet zien dat uiteindelijke de vleeskuikenhouder zelf de grootste invloed heeft op het optreden van voetzoolleasies.

Watermanagement
Schoon en vers drinkwater is een belangrijke vereiste voor het succesvol (mesten) houden van vleeskuikens. Spierweefsel bestaat voor 70% uit water en dit is essentieel voor een groot aantal processen in het kuiken zoals vertering, transport van nutrienten en afval producten en uiteraard voor de controle van de lichaamstemperatuur. Om deze reden vormt water een belangrijk onderdeel van het dagelijkse management maar de manier waarop water wordt aangeboden heeft een grote invloed op de strooiselkwaliteit. Het controleren en aanpassen van de druk in nippelleidingen is belangrijk om ervoor te zorgen dat de kuikens voldoende water kunnen opnemen zonder dat er sprake is van verspilling. Met een doorstroom meter kan de waterafgifte van een nippel worden gemeten en het niveau worden aangepast naar de leeftijd van de dieren.

Ook het type nippel (vleeskuikennippel), onderhoud en reiniging van het drinksysteem en de aanwezigheid van een lekschaal hebben een invloed op het optreden van voetzoolleasies. Een test door de Wageningen Universiteit liet duidelijk zien dat de aanwezigheid van een lekschaal een positieve invloed had op strooiselkwaliteit en daarmee op de voetzoolleasies (klik hier voor tabel 1: Invloed van lekschaal op voetzoolleasies).

Ventilatie
Factoren zoals dieren, gezondheid, drinksysteem, verwarming en voer voegen allemaal water toe aan de omgeving waarin de dieren worden gehouden. Ventilatie is de enige manier om dit extra vocht uit de omgeving af te voeren. Het is een misvatting om te denken dat temperatuur de enige reden voor ventilatie is. Een van de belangrijkste redenen om te ventileren, en dan met name de minimum ventilatie, is de luchtkwaliteit. Door de relatieve luchtvochtigheid te controleren en deze nooit hoger dan 70% te laten worden wordt er voorkomen dat het strooisel nat wordt door het vocht uit de stal lucht.

Een vleeskuiken van 2500 gram op 42 dagen heeft ongeveer 5,5 kg water geproduceerd wat niet in het lichaam wordt vastgelegd en daarom moet worden afgevoerd door middel van ventilatie. Wanneer het ventilatiesysteem (combinatie van temperatuur en luchtverversing) niet in staat is om dit vocht af te voeren, zal de relatieve luchtvochtigheid stijgen en het strooisel nat worden.