Oorzaken pootproblemen witte leghennen onbekend

Dat schrijft de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) in het eindverslag van de pilot pootproblemen bij leghennen. De werkgroep blijft voorlopig bestaan en is uitgebreid met twee sector vertegenwoordigers (LTO/NOP & NVP).

De werkgroep signaleert dat pootproblemen nog steeds voorkomen. Ook bij recent opgezette koppels worden pootproblemen van wisselende ernst gerapporteerd. Gegevens over het exacte aantal aangedane koppels zijn echter niet bekend. Door bij het ontstaan van milde pootproblemen (uitdroging van de poten, milde afwijkingen aan individuele schubben) mogelijke stress-factoren (zie verder) vroeg op te sporen en te corrigeren kunnen de gevolgen beperkt worden. Bij ernstige aantasting (meerdere of ernstige wonden) kan dimmen van het licht de vervolgschade (bijvoorbeeld door uitval) beperken.

Het onderzoek naar ondersteunende maatregelen via onder andere voer loopt, maar hierbij zijn geen nieuwe resultaten.

LED verlichting

Hoe pootproblemen ontstaan is nog altijd onbekend. Met name de vraag waarom alleen witte hennen pootproblemen vertonen blijft voorwerp van onderzoek. In ieder geval is de oorzaak waarschijnlijk multifactorieel waarbij meerdere stress-factoren aanleiding kunnen geven tot pootproblemen.

E van de factoren waar de werkgroep meer inzicht in wil hebben is het gebruik van licht in stallen. We constateren dat er een grote verscheidenheid aan lichtsystemen (hoogfrequent TL, LED verlichting, daglicht) wordt gebruikt binnen de pluimveehouderij waarbij met name kennis over de gebruikte LED verlichting ontbreekt, vertelt pluimveedierenarts Christiaan ter Veen van de GD. Voor wat betreft LED verlichting komen er grote verschillen voor in lichtkleur, frequentie en sterkte. Hierdoor is licht mogelijk een belangrijke stressfactor en de werkgroep zal een voorstel doen om dit beter in kaart te brengen.

Daarnaast proberen we meer informatie te verzamelen over de biologische opbouw van de schubben en poothuid. Daarmee hopen we meer idee te krijgen over de daadwerkelijke oorzaak van de pootproblemen.

Klimaat

Recent is een Noors onderzoek gepubliceerd naar het voorkomen van gedragsproblemen bij leghennen. Hierbij werd het voorkomen van tenenpikken, verenpikken, kannibalisme, buitennesteieren, drommen of hysterie in kaart gebracht. E van de belangrijkste risicos voor het ontstaan van probleemgedrag (niet specifiek pootproblemen) was een probleem met het klimaat, bijvoorbeeld wisselende temperaturen of tocht.

Andere mogelijke stessfactoren die in dit onderzoek worden genoemd als oorzaak van probleemgedrag zijn afwezigheid van omgevingsverrijking of afleidingsmateriaal, afwijkende structuur van het voer en suboptimale kwaliteit/kwantiteit van menselijk contact.

Zitstokken

Pootverwondingen werden gerapporteerd in een aantal kleine koppels welke werden gehouden onder niet-commercie omstandigheden. In deze koppels werden de problemen minder door aanpassing van de hoogte van de zitstokken. De achterliggende gedachte is dat door aanpassing van de hoogte de tenen minder zichtbaar worden waardoor de neiging tot aanpikken minder wordt. In hoeverre dit in de commercie pluimveehouderij van toepassing kan zijn, is onbekend.

Systeemschade

Een terugkerend onderwerp rond de pootverwondingen is systeemschade. Hoewel het zeer onwaarschijnlijk is dat systeemschade de belangrijk oorzaak is van de pootproblemen die nu gezien worden willen we hier in deze update toch extra aandacht aan besteden. In individuele gevallen kan systeemschade nog steeds optreden.

Systeemschade bestaat uit verwondingen die door de leefomgeving worden veroorzaakt. Dit kan doordat het systeem scherpe uitsteeksels bevat waaraan de kip zich kan verwonden (zou in principe niet logisch zijn bij commercie systemen), door botsingen met systeem tijdens het vliegen van de ene stelling naar de andere of door beknelling in bewegende delen van de inventaris.

Enkele voorbeelden die rond de pootproblemen worden benoemd zijn het meerijden van opfokkippen op het voer op het moment dat de voergoot wordt gevuld. Doordat de tenen hierbij in aanraking kwamen met een scherpe rand van de voergoot ontstonden verwondingen aan de tenen. Ook een enkel geval waarbij de mestschuif teenverwondingen veroorzaakte is bekend.

Eierband

Bij leggende hennen is ook de eierband een risico. Bij een hoge nestdruk en vroeg afdraaien kan het zijn dat de eierband wordt aangezet terwijl de hennen nog in de nesten zitten. Als een teen dan in n van de gaten van de eierband blijft steken kan verwonding optreden.

Dit wordt in Scandinavische landen als risico voor pootproblemen gezien. Een bijzondere situatie ontstaat op het moment dat de zomertijd ingaat. De kippen zullen hun interne klok niet een uur vooruit zetten en zitten, afhankelijk van het tijdstip van afdraaien, mogelijk nog op de nesten als de eierband ineens een uur eerder gaat lopen. De verwachting is echter dat de schade dan eerder bij de tenen zou zitten dan op de voorkant van de poot.

Observatie tijdens voeren, mestschuiven of afdraaien van de eieren is noodzakelijk om te zien of systeemschade onderdeel is van het probleem.

Vervolgonderzoek

Er wordt een concreet voorstel voor vervolgonderzoek opgesteld en voorgelegd aan de sectorbestuurders. Dit voorstel richt zich op lichtmanagement. Ook wordt er contact gelegd met de Universiteit Utrecht en Wageningen UR om te bespreken of er meer fundamentele oorzaken een reden kunnen zijn voor het ontstaan van de pootproblematiek.

De werkgroep wordt graag betrokken in onderzoeken in het veld met name als dit onderzoek betreft naar het effect van lijnolie/lijnzaad. Verder ontvangt de werkgroep graag informatie over de volgende zaken:

• Nieuwe gevallen
• Ervaring (positieve en negatieve) met maatregelen die worden genomen voor bestrijding van de pootproblematiek
• Onderzoeksinitiatieven

Lees hier het eindverslag van de pilot pootproblemen bij leghennen van de werkgroep pootproblemen leghennen waaraan onder meer de GD aan mee heeft gewerkt.