Drones kunnen vogelgriep detecteren bij wilde vogels

Vogelgriep is jaarrond aanwezig onder wilde vogels. Het virus gaat niet meer weg en we zullen moeten accepteren dat er uitbraken blijven bestaan. Iets waar we wel aan kunnen bijdragen, is het tijdig signaleren van de aanwezigheid van dode of zieke dieren. Zo kan sneller actie ondernomen worden om verspreiding van het virus te verminderen. De inzet van drones kan ons hierbij helpen, blijkt uit onderzoek.

Één van de doelstellingen van het intensiveringsplan 'Preventie vogelgriep voor wilde dieren' is het organiseren van adequate omgang met zieke dieren in het wild en het opruimen van dode wilde vogels. Daarnaast wordt ingezet op het verkennen van mogelijkheden om ernstige gevolgen van uitbraken bij in het wild levende dieren te verkleinen en op het versterken van de monitoring.

Moeilijk toegankelijke terreinen

Veel van de locaties waar watervogels broeden, liggen in moeilijk toegankelijke terreinen en zijn vaak omsloten door water. Bovendien zorgen bezoeken van onderzoekers in een broedkolonie voor veel verstoring. Dit is in veel gevallen onvermijdelijk, maar in sommige gevallen kan het een optie zijn om de kolonie met behulp van een drone te inventariseren.

In 2024 heeft Sovon samen met Eelke Folmer van Lumax een pilotproject uitgevoerd, waarbij met drones kolonies van onder andere kokmeeuwen en visdieven zijn gemonitord. Hieruit is een machine learning-model ontwikkeld, dat inmiddels verschillende soorten kuikens en dode vogels kan herkennen. De vlieghoogte was 20 tot 40 meter boven het maaiveld. Doordat de gebruikte drone relatief klein, licht en stil is, was de verstoring minimaal. De ruimtelijke nauwkeurigheid van de geproduceerde kaarten is 1 tot 2 centimeter, waardoor nesten op basis van opeenvolgende karteringen met grote zekerheid gedetecteerd kunnen worden.

Aangezien de machine learning-modellen van Lumax in 2024 nog niet in staat waren om onderscheid te maken tussen levende, dode en zieke vogels, zijn de beelden van dode en levende vogels handmatig gelabeld om de modellen verder te trainen. Daarnaast bleek dat relatief veel soorten te herkennen waren. Dit is in de labeling meegenomen. Bovendien bleek dat vroeg in het seizoen de kuikens ook goed te herkennen waren, zij zijn dus ook gelabeld in het model.

Aanwezigheid vogelgriep vaststellen

Het ontwikkelde model kan de aanwezigheid van vogelgriep mogelijk vaststellen. Om snel te kunnen handelen moeten gegevens ook snel geanalyseerd kunnen worden. Daarom is er een online portal gebouwd waarin alle stappen in de cloud uitgevoerd worden. De pilot zit nu in de eindfase. Het is de bedoeling om de tools beschikbaar te maken voor een groot aantal gebruikers, zoals bijvoorbeeld terreinbeheerders, meldt Sovon Vogelonderzoek Nederland op Nature Today.