'Gedragsverandering één van de grootste uitdagingen voor biosecurity maatregelen'

Dewulf sprak onlangs op een studieavond van het Gezondheidscentrum voor Pluimvee (GvP) in Emmen (DR) over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van biosecurity en het voorkomen van dierziektes in de pluimveesector. De focus lag tijdens de avond op de aanpak van vogelgriep en andere besmettelijke ziektes, evenals het effectief inzetten van desinfectiemiddelen.

Professor Dewulf opende de avond met een gedetailleerde presentatie over Biocheck.UGent, een online instrument waarmee pluimveebedrijven hun biosecuritystatus kunnen beoordelen. Deze tool helpt bedrijven om besmettingsrisico’s in kaart te brengen en gerichte verbeteringen door te voeren in hun dagelijkse bedrijfsvoering. Dewulf benadrukte het cruciale belang van preventie om ziektes zoals vogelgriep buiten het bedrijf te houden en de economische schade van een uitbraak te beperken.

Gedragsverandering grote uitdaging

„Biocheck.UGent biedt pluimveehouders een concreet overzicht van hun biosecurity maatregelen en helpt hen deze te evalueren en waar nodig aan te scherpen”, zegt Dewulf. „Het zorgt ervoor dat risicofactoren tijdig worden opgemerkt en dat er proactief maatregelen kunnen worden genomen om ziektes buiten de deur te houden.” De online tool bevat vragen die betrekking hebben op verschillende aspecten van biosecurity, zoals toegang tot het bedrijf, het omgaan met bezoekers en personeel, en het schoonhouden van materialen en gebouwen.

Naast de tool ging Dewulf dieper in op de psychologische en gedragsmatige aspecten van biosecurity. Hij legde uit dat gedragsverandering één van de grootste uitdagingen vormt bij het implementeren van biosecurity maatregelen. „Het is niet genoeg om alleen maar regels en richtlijnen te geven. Gedragsverandering op pluimveebedrijven is essentieel, maar ook buitengewoon moeilijk”, stelde Dewulf.

Uit analyse van Dewulf’s onderzoeksteam blijkt dat het gemiddeld acht keer nodig is om een veranderstrategie te herhalen voordat deze als een vaste routine in de bedrijfsvoering wordt geïntegreerd. „Pluimveehouders moeten keer op keer worden herinnerd aan het nut en de noodzaak van biosecurity maatregelen voordat deze volledig worden geaccepteerd en uitgevoerd”, voegde Dewulf toe. Dit inzicht benadrukt hoe belangrijk het is om niet alleen praktische, maar ook gedragsgerichte methoden te ontwikkelen om de biosecurity op pluimveebedrijven structureel op een hoger niveau te brengen.

‘We doen het al 20 jaar zo’

Verder bracht Dewulf een veelgehoord argument naar voren dat hij regelmatig van pluimveehouders hoort: ‘We doen het al 20 jaar zo, dus het zal wel goed zijn.’ Dit is een vaak gebruikte reden waarom bepaalde traditionele methoden niet worden aangepast. Dewulf stelde echter dat biosecurity niet een statisch concept is, maar een dynamisch fundament dat met de tijd moet meegroeien met het bedrijf. „Als biosecurity wordt gezien als het fundament van een bedrijf, dan moet het meegroeien met de schaal en complexiteit van dat bedrijf”, legde hij uit.

„Wanneer een bedrijf groter wordt, moeten ook de biosecurity maatregelen verder worden aangescherpt om het bedrijf effectief te kunnen dragen en te beschermen tegen ziekten.” Hij benadrukte dat een groter bedrijf, met meer medewerkers, dieren en processen, een hoger niveau van biosecurity vereist om dezelfde mate van bescherming te waarborgen als bij een kleiner bedrijf.

Bioveiligheidsplan

Gerwin Bouwhuis, pluimveedierenarts bij het GvP, voegde tijdens de avond een belangrijke aanvulling toe. Bouwhuis gaf aan dat de overheid steeds vaker dierenartsen vraagt om pluimveehouders te ondersteunen bij het opstellen van een bioveiligheidsplan.

Bij het GvP in Emmen wordt hierbij de tool Biocheck.UGent gebruikt om een jaarlijkse objectieve beoordeling van de biosecuritystatus mogelijk te maken. Dit biedt pluimveehouders de mogelijkheid om jaarlijks te zien hoe hun biosecurity maatregelen zich verbeteren en hoe zij zich verhouden tot andere pluimveebedrijven. Bouwhuis benadrukte dat deze jaarlijkse beoordeling niet alleen een nuttig instrument is voor het verbeteren van de bedrijfsvoering, maar ook voor het verkrijgen van inzicht in de mate van risicobeheersing die een bedrijf hanteert.

Pluimveehouders financieel gekort

Bouwhuis wees ook op de situatie in Duitsland, waar de Tierseuchen-kasse - vergelijkbaar met het Nederlandse Diergezondheidsfonds - een stap verder gaat. In Duitsland worden pluimveehouders financieel gekort op hun schadeloosstelling bij uitbraken van ziektes zoals vogelgriep, als zij niet aantoonbaar hun biosecurity op orde hebben. „Dit is een duidelijk signaal dat biosecurity niet alleen een kwestie van gezondheid is, maar ook van economische risico’s. Het hebben van een goed biosecurityplan is dus van essentieel belang om niet alleen de gezondheid van de dieren te waarborgen, maar ook om zich financieel te beschermen tegen mogelijke verliezen”, zegt Bouwhuis.

De boodschap van Bouwhuis was duidelijk: een goede samenwerking tussen veehouder en dierenarts verdient hoge prioriteit, vooral als het gaat om het implementeren en onderhouden van een effectief biosecurityplan.

Registratie en toepassing van desinfectiemiddelen

Na de presentatie van Dewulf nam Laurens van Lierop van Biosecurity BV het woord. Hij ging verder in op de registratie en toepassing van desinfectiemiddelen binnen de pluimveesector, een ander essentieel onderdeel van de bredere biosecuritystrategie. Van Lierop benadrukte dat het gebruik van de juiste desinfectiemiddelen een belangrijke rol speelt bij het voorkomen van ziekteverspreiding, maar dat het slechts één van de vele aspecten is van een gedegen biosecurityplan.

„Desinfectie moet goed worden uitgevoerd en consistent worden toegepast op alle relevante contactpunten binnen het bedrijf”, stelde van Lierop. „Het toepassen van desinfectiemiddelen is niet alleen een kwestie van het juiste product kiezen, maar ook van het op de juiste manier gebruiken en toepassen op de juiste momenten.” Hij gaf enkele praktische richtlijnen voor het effectief inzetten van desinfectie, zoals het regelmatig reinigen van voertuigen, kleding en apparatuur, maar ook het trainen van personeel in het juiste gebruik van desinfectiemiddelen om optimale effectiviteit te realiseren.

Van Lierop gaf aan dat de registratie van desinfectiemiddelen een belangrijk kwaliteitscriterium is. In Nederland en België zijn er strikte regels rondom het gebruik van biociden, en het is van cruciaal belang dat pluimveebedrijven bijhouden welke middelen ze gebruiken, waar ze deze gebruiken, en in welke hoeveelheden. Dit voorkomt niet alleen ondoeltreffend gebruik, maar waarborgt ook de effectiviteit en veiligheid van de middelen.

Praktische voorbeelden

De studieavond bood voldoende ruimte voor vragen en interactie met het publiek. Verschillende pluimveehouders, dierenartsen en andere sectorprofessionals deelden hun ervaringen en vroegen om meer praktische voorbeelden en advies over het implementeren van biosecurity maatregelen op hun eigen bedrijven. De aanwezigen werden ook aangemoedigd om samen te werken en ervaringen uit te wisselen om zo de sector als geheel te versterken.

De avond werd afgesloten met een netwerkborrel, waarbij de deelnemers verder in gesprek gingen over de besproken thema’s en hun eigen uitdagingen met betrekking tot biosecurity. Het werd duidelijk dat biosecurity niet alleen gaat om de juiste maatregelen, maar vooral om de bereidheid om continu te investeren in kennis en het aanpassen van gedrag om ziektes effectief buiten de deur te houden.

Met de inzichten uit deze studieavond werd eens te meer het belang van samenwerking, kennisdeling en doorlopende educatie benadrukt. Door zowel de technologische als de gedragsmatige aspecten van biosecurity serieus te nemen, kan de pluimveesector haar veerkracht vergroten en blijven voldoen aan de strenge eisen van diergezondheid en voedselveiligheid.