Minister Wiersma verlengt legalisatieprogramma PAS-melders met drie jaar: ‘Blijven afzien van handhaving’
Ze schrijft aan de Tweede Kamer over haar nieuwe strategie: ‘Het kabinet zet alles op alles om legalisatie mogelijk te maken door stikstofruimte uit andere bronnen te gebruiken, kijkt of er een rekenkundige ondergrens kan worden vastgesteld en zet in op maatwerkoplossingen. Vooral die laatste aanpak biedt de meeste zekerheid. In dit traject ondersteunt het kabinet de PAS-melder en zet het zogenoemde zaakbegeleiders in, die samen met een PAS-melder zoeken naar de beste oplossing.’
Onzekerheid wegnemen
„Ik zet alles op alles om PAS-melders een oplossing te bieden, en laat daarbij geen mogelijkheid onbenut”, vertelt Wiersma. „Het blijft frustrerend en wrang dat we als overheid tot nu toe onvoldoende hebben kunnen bijdragen aan het oplossen van een probleem dat door ons handelen is ontstaan. Met de verlenging van het legalisatieprogramma en deze nieuwe aanpak hoop ik zo snel mogelijk de onzekerheid waar PAS-melders al te lang in verkeren, weg te nemen.”
In 2019 al sneuvelde eerdere wetgeving bij de hoogste bestuursrechter (Raad van State), nadat milieuorganisatie MOB op basis van Europese richtlijnen in het gelijk werd gesteld dat een melding over extra stikstofuitstoot bij bijvoorbeeld een bedrijfsuitbreiding niet voldoende is.
Lastig
Daardoor werden deze bedrijven (waaronder veel veehouderijen) op papier illegaal. Provinciebesturen handhaven liever niet, want de ondernemers hebben buiten hun schuld om geen geldige vergunning. Toch kunnen de provincies wel worden gedwongen om te handhaven, bijvoorbeeld via rechtszaken. Het kabinet heeft altijd beloofd PAS-melders te legaliseren, maar dit blijkt lastig, erkent het ministerie van LVVN.
Er is geen stikstofruimte omdat de beschermde natuur eerst moet verbeteren. De deadline lag begin volgend jaar (eind februari) en wordt nu opgeschoven. Het nieuwe legalisatieprogramma moet zorgen dat er de komende jaren nog steeds niet wordt gehandhaafd. LVVN schrijft: ‘Helaas zijn er in het verleden meerdere PAS-melders geconfronteerd met handhavingsverzoeken, maar dankzij een rechterlijke uitspraak is er op dit moment gelukkig ruimte om hiervan af te zien. Het kabinet gaat extra inzet plegen om provincies te helpen om te kunnen blijven afzien van handhaving.’
Maximale ruimte zoeken
Het ministerie van LVVN schrijft: ‘Het legaliseren van PAS-melders door middel van stikstofruimte uit andere maatregelen blijkt in de praktijk zeer moeilijk. Dit komt voornamelijk omdat legaliseren alleen mogelijk is onder de strikte voorwaarden van het additionaliteitsvereiste. Dit houdt in dat de vrijgekomen stikstofruimte alleen mag worden gebruikt voor een nieuwe activiteit, zoals het legaliseren van een PAS-melder, wanneer de ruimte niet nodig is voor natuurherstel. Door de staat van de natuur is legalisatie op deze manier maar voor heel weinig PAS-melders mogelijk. Waar het kan, gebeurt dat natuurlijk zo snel mogelijk. Hierin zoeken we met de provincies de maximale ruimte op, want het kabinet kan zich er niet zomaar bij neerleggen dat vrijgekomen stikstofruimte niet kan worden ingezet voor de legalisatie PAS-melders.’
De nieuwe aanpak van Wiersma
Er is dus nieuw perspectief nodig voor PAS-melders, die snel een oplossing willen. ‘Daarom zet het kabinet in op alle denkbare oplossingen, en breidt de aanpak uit door in te zetten op een rekenkundige ondergrens, maatwerk (de individuele route) en met rijksinzet om handhaving te voorkomen’, schrijft het landbouwministerie.
Dit gaat het ministerie van LVVN doen:
Rekenkundige ondergrens
Het kabinet werkt aan de invoering van een juridisch houdbare en wetenschappelijk verantwoorde ondergrens. ‘Dit moet zorgvuldig gebeuren, zodat er niet een nieuwe situatie als bij het Programma Aanpak Stikstof (PAS) ontstaat. Mocht deze ondergrens wetenschappelijk kunnen worden onderbouwd, dan zal dit voor veel PAS-melders betekenen dat zij geen vergunning meer nodig hebben. Het is nog onzeker of dit lukt. PAS-melders die niet op deze mogelijkheid kunnen of willen wachten, kunnen daarom gebruik maken van de ‘individuele route’.’
Individuele route
LVVN: ‘Om de meeste zekerheid te bieden om tot een definitieve oplossing te komen, zetten we in op maatwerk. Hiervoor vraagt het kabinet aan PAS-melders om, met hulp vanuit de overheid, te onderzoeken of het mogelijk is om via aanpassingen in de bedrijfsvoering minder stikstof uit te stoten waardoor de melding wordt opgelost. Dit kan bijvoorbeeld door gebruik te maken van innovaties of van een schadevergoeding voor de kosten die worden gemaakt voor legalisatie. Om de PAS-melder hier zo goed mogelijk bij te ondersteunen, worden zaakbegeleiders ingezet. Dit gebeurt in samenspraak met provincies.’
Collectieve route
Wiersma schrijft aan de Tweede Kamer: ‘De collectieve route richt zich op een gebied waar verschillende PAS-meldingen zijn en waar een gebiedsgerichte oplossing mogelijk is. Het idee van deze route is dat in een gebied juridisch geborgde en afdwingbare afspraken op gebiedsniveau in de tijd worden gemaakt. Die afspraken moeten met zekerheid leiden tot de hoeveelheid stikstofreductie die nodig is voor de natuur. Als het mogelijk is om die afspraken te maken, kunnen PAS-melders in een gebied gezamenlijk met de andere partijen ‘opnieuw’ worden vergund. Deze inzet haakt aan bij de energie in delen van Nederland om met elkaar te komen tot een toekomstbestendig gebied. Ook voor deze route wordt het element innovatie ingezet om te komen tot individuele oplossingen, maar er wordt ook ingezet op herverdeling van stikstofruimte. Vaak zal het nodig zijn om een forse reductie te realiseren. Het is voorwaardelijk voor deze aanpak dat alle betrokken partijen vrijwillig meedoen en zich aan de opgave committeren.’
Afzien van handhaving
LVVN: ‘Helaas zijn in het verleden meerdere PAS-melders geconfronteerd met handhavingsverzoeken, maar dankzij een rechterlijke uitspraak is er op dit moment gelukkig ruimte om hiervan af te zien. Het kabinet gaat extra inzet plegen om provincies te helpen om te kunnen blijven afzien van handhaving:
- Het legalisatieprogramma wordt verlengd met een periode van drie jaar. Daarnaast worden er aanpassingen gedaan om de nieuwe aanpak op te nemen. Op korte termijn wordt hiervoor een wetsvoorstel naar de Kamer gestuurd.
- Door maatregelen te nemen waarmee we de stikstofuitstoot reduceren, is de kans groter dat we handhavingsverzoeken af kunnen houden. Mede daarom zet het kabinet, aanvullend op de lopende maatregelen, extra stappen om de stikstofuitstoot verder terug te brengen.
- Op dit moment hebben provincies de ruimte om niet te handhaven bij PAS-melders. Als er maatregelen worden genomen die gegarandeerd stikstofreductie opleveren, mogen provincies de vrijgekomen stikstofruimte gebruiken om van handhaving af te zien. Het kabinet zet zich maximaal in om ervoor te zorgen dat deze aanpak langer mogelijk blijft.’
Tekst: Guus Daamen
Als zoon van een fruitteler opgegroeid tussen de appelbomen in Gelderland. Tijdens mijn master Journalistiek aan de Vrije Universiteit in Amsterdam mij verder gespecialiseerd in politiek. Schrijft voor Agrio voornamelijk over Politiek en Beleid. Luistert, vraagt en onderzoekt. Andere passie: sport.
Beeld: Ellen Meinen
Bron: Ministerie van LVVN